1 year Ration Free भारत सरकारने गरीब व गरजू नागरिकांसाठी एक महत्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे. सुरुवातीला एकात्मिक अन्नसुरक्षा योजना म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या या योजनेचे नामकरण आता प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजना असे करण्यात आले आहे. पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या नेतृत्वाखाली या योजनेला मंजुरी देण्यात आली असून, १ जानेवारी २०२३ पासून ३१ डिसेंबर २०२३ पर्यंत देशभरातील पात्र लाभार्थ्यांना मोफत धान्य वाटप करण्यात येणार आहे.
या योजनेचा मुख्य उद्देश देशातील गरीब व गरजू कुटुंबांना अन्नधान्याची सुरक्षा प्रदान करणे हा आहे. कोविड-१९ महामारीच्या काळात सुरू झालेली ही योजना आता एक वर्षासाठी विस्तारित करण्यात आली आहे. या योजनेअंतर्गत प्रत्येक पात्र कुटुंबाला गहू, तांदूळ आणि भरडधान्य यांचे मोफत वाटप केले जाणार आहे.
डिजिटल माध्यमातून सुलभ प्रवेश: या योजनेची एक महत्वाची वैशिष्ट्य म्हणजे लाभार्थ्यांना त्यांच्या मोबाईल फोनवरून सहज माहिती मिळवता येते. यासाठी सरकारने ‘मेरा रेशन’ नावाचे मोबाईल अॅप विकसित केले आहे. हे अॅप गुगल प्ले स्टोअरवरून डाउनलोड करता येते. या अॅपमध्ये लाभार्थ्यांना त्यांच्या हक्काचे धान्य, त्याची किंमत आणि उपलब्ध साठा याबद्दलची संपूर्ण माहिती मिळू शकते.
अॅपचा वापर करण्याची प्रक्रिया: ‘मेरा रेशन’ अॅप वापरण्यासाठी लाभार्थ्यांना काही सोप्या पायऱ्या अनुसरायच्या आहेत. सर्वप्रथम, अॅप इन्स्टॉल केल्यानंतर त्यामधील ‘Know Your Entitlement’ या पर्यायावर क्लिक करावे लागते. येथे रेशन कार्ड नंबर किंवा आधार नंबर यापैकी एक निवडून माहिती भरावी लागते. आधार नंबर टाकल्यानंतर लाभार्थ्यांना त्यांच्या हक्काच्या धान्याची संपूर्ण माहिती मिळते.
योजनेंतर्गत मिळणारी माहिती: अॅपमध्ये लाभार्थ्यांना विविध प्रकारची माहिती उपलब्ध होते. यामध्ये प्रामुख्याने:
- Commodity: कोणत्या प्रकारचे धान्य मिळेल (गहू, तांदूळ, भरडधान्य)
- Price: प्रत्येक धान्याची प्रति किलो किंमत
- Allocation: प्रत्येक धान्यापैकी किती प्रमाणात मिळेल
- Balance: आतापर्यंत घेतलेले धान्य आणि शिल्लक राहिलेले धान्य
योजनेची व्याप्ती आणि महत्व: ही योजना केवळ मोफत धान्य वाटपापुरती मर्यादित नाही. याद्वारे सरकार देशातील गरीब आणि गरजू कुटुंबांना अन्नसुरक्षा प्रदान करत आहे. डिजिटल माध्यमातून योजनेची अंमलबजावणी पारदर्शक पद्धतीने होत असून, लाभार्थ्यांना त्यांच्या हक्काचे धान्य सहज मिळवता येत आहे.
योजनेचे फायदे: १. मोफत धान्य वाटपामुळे गरीब कुटुंबांवरील आर्थिक भार कमी होतो २. डिजिटल माध्यमातून पारदर्शकता वाढते ३. घरबसल्या माहिती मिळवता येते ४. वितरण प्रणालीत सुधारणा होते ५. अन्नसुरक्षा मजबूत होते
भविष्यातील दृष्टिकोन: प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजना ही केवळ धान्य वाटपाची योजना नसून, देशातील गरिबांच्या कल्याणासाठी उचललेले एक महत्वाचे पाऊल आहे. डिजिटल माध्यमांचा वापर करून या योजनेची अंमलबजावणी अधिक प्रभावी पद्धतीने केली जात आहे. यामुळे योजनेचा लाभ थेट लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचत आहे.
आव्हाने आणि पुढील वाटचाल : या योजनेसमोर काही आव्हानेही आहेत. ग्रामीण भागातील डिजिटल साक्षरता, इंटरनेट कनेक्टिव्हिटी आणि स्मार्टफोनची उपलब्धता या गोष्टी महत्वाच्या आहेत. मात्र, सरकार या आव्हानांवर मात करण्यासाठी प्रयत्नशील आहे. ग्रामीण भागात डिजिटल साक्षरता वाढवण्यासाठी विशेष मोहीम राबवली जात आहे.
प्रधानमंत्री गरीब कल्याण अन्न योजना ही गरिबांच्या कल्याणासाठी एक महत्वाची पाऊल आहे. डिजिटल माध्यमांचा वापर करून या योजनेची अंमलबजावणी पारदर्शक पद्धतीने केली जात आहे. एक वर्षाच्या कालावधीत ही योजना देशातील लाखो गरीब कुटुंबांना लाभदायक ठरणार आहे. योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी आणि लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचण्याची क्षमता लक्षात घेता, ही योजना निश्चितच भारतातील गरिबांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडवून आणेल.
या योजनेमुळे देशातील गरीब व गरजू कुटुंबांना अन्नधान्याची सुरक्षा मिळणार आहे. डिजिटल माध्यमातून योजनेची अंमलबजावणी पारदर्शक पद्धतीने होत असून, लाभार्थ्यांना त्यांच्या हक्काचे धान्य सहज मिळवता येत आहे. एकंदरीत, ही योजना देशातील गरिबांच्या कल्याणासाठी एक महत्वपूर्ण पाऊल ठरणार आहे.
