10th paper copied; महाराष्ट्रात शिक्षण व्यवस्थेला हादरवणारी घटना यावल तालुक्यातील किनगाव येथे घडली आहे. राज्यभरात ‘कॉपीमुक्त परीक्षा अभियान’ राबविण्यासाठी शासन व शिक्षण विभागाकडून विविध उपाययोजना केल्या जात असताना, या अभियानालाच काळीमा फासणारी घटना समोर आली आहे. किनगाव येथील परीक्षा केंद्राबाहेर दहावीच्या विद्यार्थ्यांना मराठी द्वितीय पेपरसाठी स्वतः शिक्षकांनीच कॉपी पुरवल्याचा धक्कादायक प्रकार उघडकीस आला आहे. शिक्षकांनी रिक्षामध्ये बसून कॉपी तयार करताना त्यांचा व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल झाल्यानंतर या प्रकरणाचे गांभीर्य वाढले आहे.
प्रकरणाचा तपशील
नेहरू माध्यमिक विद्यालय, किनगाव येथे दहावीच्या परीक्षेदरम्यान हा प्रकार घडला. सरदार वल्लभभाई पटेल स्कूलच्या मुख्याध्यापिका शीला तायडे, शिक्षक अमोल भालेराव आणि आशा युसुफ पटेल हे तिघेजण शाळेच्या बाहेर एका रिक्षामध्ये बसून प्रश्नपत्रिकेवरून उत्तरे लिहून कॉपी तयार करत होते. त्यांचा हेतू विद्यार्थ्यांना या कॉपी पुरवणे हा होता. दुर्दैवाने, या शिक्षकांचे हे कृत्य कोणीतरी मोबाईलमध्ये रेकॉर्ड केले आणि तो व्हिडिओ सोशल मीडियावर व्हायरल झाला.
व्हिडिओ व्हायरल झाल्यानंतर माध्यमिक शिक्षणाधिकाऱ्यांनी तात्काळ या प्रकरणाची दखल घेतली आणि चौकशीचे आदेश दिले. चौकशीअंती, प्रभारी गटशिक्षणाधिकारी विश्वनाथ धनके यांनी यावल पोलीस स्टेशनमध्ये फिर्याद दाखल केली. त्यानुसार तिन्ही शिक्षकांविरुद्ध गुन्हा नोंदवण्यात आला आहे.
शिक्षण व्यवस्थेवरील आघात
शिक्षक हे समाजाचे शिल्पकार मानले जातात. विद्यार्थ्यांच्या भविष्याला आकार देण्याची जबाबदारी त्यांच्यावर असते. अशा परिस्थितीत, शिक्षकांनीच जर अशा प्रकारचे गैरप्रकार केले, तर त्याचा विद्यार्थी आणि एकूणच शिक्षण व्यवस्थेवर विपरीत परिणाम होतो. दहावीसारख्या महत्त्वाच्या परीक्षेमध्ये अशा प्रकारचे गैरप्रकार विद्यार्थ्यांच्या आयुष्यावरही विपरीत परिणाम करू शकतात.
या घटनेमुळे महाराष्ट्राच्या शिक्षण व्यवस्थेवर प्रश्नचिन्ह उभे राहिले आहे. विशेषतः, राज्य सरकारने कॉपीमुक्त परीक्षा अभियान राबवत असताना अशा प्रकारची घटना घडणे हे अतिशय गंभीर आहे. याचा अर्थ, फक्त विद्यार्थ्यांनाच नव्हे तर शिक्षकांनाही शैक्षणिक सत्यनिष्ठेबद्दल प्रशिक्षित करण्याची गरज आहे.
कॉपीमुक्त अभियान आणि त्याचे महत्त्व
महाराष्ट्र सरकार गेल्या काही वर्षांपासून ‘कॉपीमुक्त परीक्षा’ अभियान राबवत आहे. या अभियानाचा उद्देश परीक्षेचे पवित्र स्वरूप अबाधित ठेवणे आणि विद्यार्थ्यांमध्ये शैक्षणिक प्रामाणिकता रुजवणे हा आहे. यासाठी विविध उपाययोजना केल्या जात आहेत, जसे की परीक्षा केंद्रांवर सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवणे, उडत पथके नेमणे, परीक्षा केंद्रांवर मोबाईल वापरावर बंदी घालणे, इत्यादी.
परंतु या सर्व उपाययोजना असूनही अशा घटना घडतात, हे चिंताजनक आहे. विशेषत:, या प्रकरणात शिक्षकांनीच कॉपी पुरवल्याचे समोर आल्याने या अभियानाच्या अंमलबजावणीतील त्रुटी उघडकीस आल्या आहेत.
शिक्षकांची भूमिका आणि जबाबदारी
शिक्षक हे केवळ अभ्यासक्रम शिकवणारे नसून, विद्यार्थ्यांमध्ये नैतिक मूल्ये रुजवण्याचे काम करतात. त्यांच्याकडून विद्यार्थ्यांना प्रामाणिकता, सत्यनिष्ठा आणि कर्तव्यपालन यांचे धडे मिळतात. अशा परिस्थितीत, जर शिक्षकच अशा प्रकारचे गैरप्रकार करतील तर विद्यार्थ्यांवर त्याचा विपरीत परिणाम होणे स्वाभाविक आहे.
यावल प्रकरणात सहभागी शिक्षकांनी केवळ कायद्याचेच नव्हे तर आपल्या व्यावसायिक नैतिकतेचेही उल्लंघन केले आहे. त्यांच्यावर कायदेशीर कारवाई होणे आवश्यक आहे, जेणेकरून भविष्यात अशा प्रकारच्या घटना घडण्यास आळा बसेल.
पालक आणि समाजाची भूमिका
केवळ शिक्षक आणि शासन यांच्यावरच नव्हे तर पालक आणि समाजावरही शैक्षणिक प्रामाणिकता जपण्याची जबाबदारी आहे. पालकांनी आपल्या मुलांना गुणवत्तेचे महत्त्व समजावून सांगणे आवश्यक आहे. कॉपी करून मिळवलेले यश हे खोटे असते आणि त्याचा दीर्घकालीन परिणाम विद्यार्थ्यांच्या आयुष्यावर होतो, हे त्यांना कळले पाहिजे.
समाजानेही अशा गैरप्रकारांविरुद्ध आवाज उठवला पाहिजे. या प्रकरणात व्हिडिओ व्हायरल करून समाजाने जागरूकता दाखवली, हे स्वागतार्ह आहे. मात्र, केवळ व्हिडिओ व्हायरल करून थांबू नये, तर अशा प्रकारच्या गैरप्रकारांविरुद्ध संघटितपणे लढा दिला पाहिजे.
भविष्यातील उपाययोजना
यावल प्रकरणासारख्या घटना भविष्यात घडू नयेत, यासाठी काही ठोस उपाययोजना करणे आवश्यक आहे:
- शिक्षकांचे प्रशिक्षण: शिक्षकांना शैक्षणिक प्रामाणिकता आणि नैतिकतेबद्दल प्रशिक्षण देणे महत्त्वाचे आहे. त्यांना त्यांच्या जबाबदारीची जाणीव करून देणे आवश्यक आहे.
- कडक निरीक्षण: परीक्षा केंद्रांवर अधिक कडक निरीक्षण ठेवले पाहिजे. परीक्षा केंद्राच्या आत आणि बाहेर सीसीटीव्ही कॅमेरे बसवून त्यांचे नियमित मॉनिटरिंग केले पाहिजे.
- कठोर शिक्षा: अशा प्रकारच्या गैरप्रकारांमध्ये सहभागी असलेल्या शिक्षकांवर कठोर कारवाई केली पाहिजे. त्यांना केवळ निलंबित करून न थांबता, त्यांच्यावर कायदेशीर कारवाई केली पाहिजे.
- जनजागृती: विद्यार्थी, पालक आणि शिक्षक यांच्यामध्ये शैक्षणिक प्रामाणिकतेबद्दल जागृती निर्माण केली पाहिजे. याबाबत विविध कार्यक्रम आणि कार्यशाळांचे आयोजन केले पाहिजे.
- तंत्रज्ञानाचा वापर: परीक्षेदरम्यान होणारे गैरप्रकार रोखण्यासाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर केला पाहिजे. उदाहरणार्थ, जॅमर्स, मेटल डिटेक्टर्स इत्यादींचा वापर केला जाऊ शकतो.
यावल तालुक्यातील किनगाव येथे घडलेल्या घटनेने महाराष्ट्राच्या शिक्षण व्यवस्थेतील काही गंभीर प्रश्न उपस्थित केले आहेत. शिक्षक हे समाजाचे आदर्श असतात, आणि त्यांच्याकडून अशा प्रकारचे गैरप्रकार होणे हे अत्यंत दुर्दैवी आहे. या प्रकरणातील दोषींवर कठोर कारवाई करून भविष्यात अशा घटना घडण्यास आळा घालणे आवश्यक आहे.
कॉपीमुक्त परीक्षा अभियान यशस्वी होण्यासाठी केवळ सरकारी पातळीवरच नव्हे तर सर्व स्तरांवर प्रयत्न करणे गरजेचे आहे. शिक्षक, विद्यार्थी, पालक आणि समाज यांनी एकत्रित प्रयत्न केल्यासच शैक्षणिक प्रामाणिकता प्रस्थापित होईल आणि खऱ्या अर्थाने गुणवत्तापूर्ण शिक्षण मिळेल.
या प्रकरणावरून आपण हे शिकले पाहिजे की, शिक्षणाचा पाया सत्यनिष्ठा आणि प्रामाणिकता यांवर आधारित असला पाहिजे. तरच आपण एक सुशिक्षित आणि नैतिक मूल्यांनी परिपूर्ण समाज निर्माण करू शकतो
