Farm Loan Maf तेलंगणा राज्य सरकारने अलीकडेच घेतलेला शेतकरी कर्जमाफीचा निर्णय हा राज्यातील शेतकरी समाजासाठी एक महत्त्वपूर्ण टप्पा ठरला आहे. सुमारे 4.46 लाख शेतकऱ्यांना या निर्णयाचा थेट फायदा होणार असून, यामुळे त्यांच्या आर्थिक जीवनात मोठा दिलासा मिळणार आहे. मात्र या निर्णयामुळे राज्य सरकारच्या तिजोरीवर 5.6 हजार कोटी रुपयांचा अतिरिक्त भार पडणार आहे.
कर्जमाफीची ही योजना टप्प्याटप्प्याने राबवली जात आहे
. पहिल्या टप्प्यात सरकारने 1 लाख रुपयांपर्यंतचे कृषी कर्ज माफ केले, ज्यासाठी 6,098.93 कोटी रुपयांचा खर्च झाला. या टप्प्यात 11,50,193 शेतकऱ्यांना लाभ मिळाला. दुसऱ्या टप्प्यात 6,190.01 कोटी रुपये खर्च करण्यात आले, ज्यामुळे 6,40,823 शेतकऱ्यांना दिलासा मिळाला. आतापर्यंत एकूण 12,150 कोटी रुपयांहून अधिक कृषी कर्ज माफ करण्यात आले आहे.
सरकारच्या या निर्णयामागे अनेक कारणे
आहेत. शेतकऱ्यांवरील वाढता आर्थिक ताण, सतत पडणाऱ्या पावसाची अनियमितता, शेतीसाठी लागणाऱ्या साधनांच्या किमतींमधील वाढ या सर्व बाबींमुळे शेतकरी अडचणीत सापडला होता. त्यामुळे त्यांना या कर्जमाफीच्या रूपाने दिलासा देण्याचा निर्णय सरकारने घेतला. विशेष म्हणजे येत्या निवडणुकांच्या पार्श्वभूमीवर या निर्णयाला अधिक महत्त्व प्राप्त झाले आहे.
मात्र या कर्जमाफीमुळे तात्पुरता दिलासा मिळत असला तरी, शेतकऱ्यांच्या मूलभूत समस्या सोडवण्यासाठी अधिक दीर्घकालीन उपाययोजनांची गरज आहे. शेतीसाठी आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर, जलस्रोतांचे योग्य व्यवस्थापन, शेतमालाला योग्य बाजारभाव यासारख्या मूलभूत गोष्टींकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे.
सरकारने जाहीर केलेल्या आकडेवारीनुसार, एकूण 18 हजार कोटी रुपयांचे कर्ज माफ करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे. चौथ्या टप्प्याची तयारी सुरू असून, यातून आणखी लाखो शेतकऱ्यांना लाभ मिळणार आहे. या टप्प्यासाठी किती निधी खर्च होणार याची अद्याप माहिती जाहीर झालेली नाही.
शेतकऱ्यांच्या दृष्टीने ही कर्जमाफी महत्त्वाची असली तरी, त्यांना भविष्यातील शेतीसाठी दीर्घकालीन आर्थिक योजना आणि मदतीची अपेक्षा आहे. तांत्रिक सल्ला, आधुनिक शेती साधने, सिंचनाची सोय यासारख्या मूलभूत सुविधांसाठी सरकारने पुढाकार घ्यावा अशी मागणी शेतकऱ्यांकडून होत आहे.
या कर्जमाफीचा निर्णय राजकीय दृष्टीनेही महत्त्वाचा
मानला जात आहे. राज्यात येणाऱ्या निवडणुकांमध्ये शेतकरी वर्गाच्या मतांचे महत्त्व मोठे असते. त्यामुळे सरकारने घेतलेला हा निर्णय निवडणुकीच्या दृष्टीने महत्त्वाचा ठरू शकतो.
तेलंगणा राज्यातील शेतकऱ्यांसमोर अनेक आव्हाने आहेत. हवामान बदलामुळे पडणाऱ्या पावसाची अनियमितता, शेतीसाठी लागणाऱ्या साधनांच्या किमतींमधील वाढ, योग्य बाजारभावाचा अभाव या सर्व समस्यांमुळे शेतकरी आर्थिक संकटात सापडला आहे. अशा परिस्थितीत कर्जमाफीचा निर्णय दिलासादायक असला तरी, या समस्यांचे मूलभूत निराकरण होणे आवश्यक आहे.
शेतकऱ्यांच्या समस्या सोडवण्यासाठी सरकारने अधिक व्यापक दृष्टिकोन ठेवणे गरजेचे आहे. कर्जमाफीसोबतच शेतीच्या आधुनिकीकरणासाठी प्रयत्न करणे, शेतकऱ्यांना प्रशिक्षण देणे, सिंचनाच्या सोयी उपलब्ध करून देणे, शेतमालाला योग्य बाजारभाव मिळवून देणे यासारख्या उपाययोजना राबवल्या तरच शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारेल.
सध्या राबवली जात असलेली कर्जमाफी योजना ही टप्प्याटप्प्याने पूर्ण
होत आहे. तिसऱ्या टप्प्यानंतर आता चौथ्या टप्प्याची तयारी सुरू आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना तात्पुरता दिलासा मिळत असला तरी, भविष्यात अशा योजनांची गरज पडू नये यासाठी दीर्घकालीन उपाययोजना करणे आवश्यक आहे.
एकूणच, तेलंगणा सरकारने घेतलेला कर्जमाफीचा निर्णय हा शेतकऱ्यांसाठी महत्त्वाचा टप्पा ठरला आहे. मात्र या निर्णयासोबतच शेतकऱ्यांच्या मूलभूत समस्या सोडवण्यासाठी दीर्घकालीन धोरणांची आखणी करणे, त्यांची प्रभावी अंमलबजावणी करणे आणि शेतकऱ्यांच्या जीवनमानात कायमस्वरूपी सुधारणा घडवून आणणे या गोष्टींकडेही सरकारने लक्ष देणे आवश्यक आहे. तरच खऱ्या अर्थाने शेतकऱ्यांच्या जीवनात सकारात्मक बदल घडून येईल.
