PAN card; भारत सरकारने अलीकडेच पॅन 2.0 प्रकल्पाची घोषणा केली आहे, जी देशाच्या कर प्रणालीमध्ये एक महत्त्वपूर्ण टप्पा मानली जात आहे. या नवीन उपक्रमामुळे करदात्यांसाठी अनेक सकारात्मक बदल होणार आहेत. पण या नवीन प्रणालीबद्दल अनेक प्रश्न उपस्थित होत आहेत, विशेषतः सध्याच्या पॅन कार्डधारकांमध्ये.
केंद्रीय मंत्री अश्विनी वैष्णव यांनी या प्रकल्पाची घोषणा करताना सांगितले की, नवीन प्रणालीमध्ये QR कोडचा समावेश असेल आणि हे सर्व करदात्यांना विनामूल्य उपलब्ध करून दिले जाईल. मात्र, यामुळे अनेक नागरिकांमध्ये एक साहजिक भीती निर्माण झाली आहे की, जुन्या पॅन कार्डवर QR कोड नसल्यास ते निष्क्रिय होईल का?
या सर्व शंकांचे निरसन करण्यासाठी आयकर विभागाने 26 नोव्हेंबर 2024 रोजी एक महत्त्वपूर्ण FAQ जारी केले आहे. त्यामध्ये स्पष्टपणे नमूद करण्यात आले आहे की, सध्याच्या पॅन कार्डधारकांना पॅन 2.0 अंतर्गत नवीन पॅनसाठी अर्ज करण्याची आवश्यकता नाही. सध्याचे पॅन कार्ड पूर्णपणे वैध राहील.
पॅन 2.0 प्रकल्पाचे स्वरूप आणि उद्दिष्टे
25 नोव्हेंबर 2024 रोजी सरकारने जारी केलेल्या प्रेस रिलीझमधून पॅन 2.0 प्रकल्पाची विस्तृत माहिती समोर आली आहे. हा प्रकल्प मूलतः एक ई-गव्हर्नन्स प्रकल्प आहे, ज्याचे प्रमुख उद्दिष्ट PAN आणि TAN सेवांचे तंत्रज्ञान-आधारित रूपांतर करणे आहे. यासोबतच करदात्यांच्या डिजिटल अनुभवात सुधारणा करणे आणि नोंदणी सेवांच्या व्यावसायिक प्रक्रियेचे पुनर्अभियांत्रिकीकरण करणे हे देखील या प्रकल्पाचे महत्त्वाचे उद्दिष्ट आहे.
नवीन प्रणालीमध्ये सध्याच्या पॅन आणि TAN 1.0 इको-सिस्टममध्ये मूलभूत सुधारणा केल्या जाणार आहेत. यामुळे कोर आणि नॉन-कोर पॅन आणि TAN क्रियाकलाप, तसेच पॅन प्रमाणीकरण सेवा एकत्रित होतील. विशेष म्हणजे, या प्रकल्पाचा मुख्य उद्देश सर्व सरकारी डिजिटल प्रणालींसाठी पॅनचा वापर एक सामान्य ओळखकर्ता म्हणून करणे हा आहे.
पॅन 2.0 चे महत्त्वपूर्ण फायदे
नवीन प्रणालीमुळे करदात्यांना अनेक महत्त्वपूर्ण फायदे मिळणार आहेत:
- सेवा वितरणात सुधारणा: नवीन प्रणालीमुळे सेवांचे वितरण अधिक जलद आणि सुलभ होईल. याची गुणवत्ता देखील वाढणार आहे.
- डेटा व्यवस्थापनात सुधारणा: पॅन 2.0 मुळे माहितीचा एकच विश्वसनीय स्रोत उपलब्ध होईल आणि डेटा सुसंगतता राखली जाईल.
- पर्यावरण अनुकूल: नवीन प्रणाली पर्यावरणास अनुकूल असेल आणि खर्च कमी करण्यास मदत करेल.
- सुरक्षित पायाभूत सुविधा: प्रणालीच्या पायाभूत सुविधांची सुरक्षा वाढवली जाईल आणि त्यांचे ऑप्टिमायझेशन केले जाईल.
QR कोड आणि सध्याच्या पॅन कार्डची स्थिती
Taxmann.com चे संशोधन आणि सल्लागार उपाध्यक्ष नवीन वाधवा यांच्या मते, पॅन 2.0 प्रकल्प हा विशेषतः व्यवसायांसाठी एक गेम चेंजर ठरणार आहे. या प्रकल्पामुळे PAN, TIN आणि TAN एकत्रित करून एक सामान्य व्यवसाय ओळखकर्ता तयार होईल. 1961 च्या आयकर कायद्याचे पालन करताना, अनेक ओळखींऐवजी एकच ओळख ठेवणे व्यवसायांसाठी सोयीचे होईल.
महत्त्वाची बाब; म्हणजे, आयकर कायद्यानुसार पॅन कार्ड केवळ आधार क्रमांकाशी लिंक नसल्यास अवैध ठरते. केवळ QR कोड नसल्यामुळे सध्याचे पॅन कार्ड अवैध ठरणार नाही ही बाब स्पष्ट करण्यात आली आहे. तरीही, भविष्यातील कोणतेही अडथळे टाळण्यासाठी ज्यांच्याकडे QR कोड नसलेले पॅन कार्ड आहे, त्यांनी ते नवीन डिझाइनमध्ये अपग्रेड करणे सल्ला दिला जात आहे.
पॅन 2.0 प्रकल्प हा भारताच्या डिजिटल क्रांतीतील एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. या प्रकल्पामुळे कर प्रणाली अधिक कार्यक्षम, पारदर्शक आणि वापरकर्ता-अनुकूल होणार आहे. सध्याच्या पॅन कार्डधारकांनी घाबरून जाण्याचे कारण नाही, कारण त्यांची सध्याची कार्डे वैध राहतील. तरीही, भविष्यातील सोयीसाठी नवीन प्रणालीकडे स्थलांतर करणे फायदेशीर ठरू शकते. सरकारच्या या पुढाकारामुळे देशाची कर प्रणाली आणखी मजबूत होईल आणि डिजिटल भारताच्या स्वप्नाला चालना मिळेल.
