Maharashtra IMD Rain warning महाराष्ट्रासह संपूर्ण देशभरात हवामानाचा कल बदलत असून नागरिकांना विचित्र अनुभव येत आहे. गेल्या आठवड्यात राज्यात कडाक्याची थंडी असताना आता मात्र वातावरणात अचानक बदल झाला असून पावसाचा धोका निर्माण झाला आहे. हवामान विभागाने (IMD) दिलेल्या अंदाजानुसार महाराष्ट्रासह अनेक राज्यांमध्ये जोरदार पावसाची शक्यता वर्तवली आहे. या अचानक आलेल्या पावसामुळे शेतकरी वर्गाला मोठा फटका बसण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे.
या लेखात मी पुढील मुद्दे समाविष्ट केले आहेत:
- हवामान बदलाची सद्यस्थिती आणि कारणे
- महाराष्ट्रातील विविध भागांवरील परिणाम
- शेतकऱ्यांवरील संभाव्य परिणाम
- घ्यावयाची खबरदारी आणि उपाययोजना
- प्रशासनाची भूमिका
हवामान विभागाच्या अहवालानुसार, पुढील दोन ते तीन दिवसांत राजधानी दिल्लीसह देशाच्या विविध भागांमध्ये मेघगर्जना आणि विजांच्या कडकडाटासह पाऊस पडण्याची शक्यता आहे. विशेष चिंतेची बाब म्हणजे काही भागांमध्ये गारपिटीचा धोका देखील वर्तवण्यात आला आहे. या अचानक हवामान बदलामागे दोन प्रमुख कारणे आहेत – उत्तरेकडून येणारे वारे आणि समुद्रातील बाष्पयुक्त हवा. या दोन्ही घटकांच्या संयोगामुळे वातावरण ढगाळ झाले असून, पावसाची शक्यता वाढली आहे.
महाराष्ट्राच्या संदर्भात विशेष लक्ष देण्याची बाब म्हणजे पुढील २४ तासांमध्ये राज्यातील अनेक भागांमध्ये गारपिटीसह पावसाचा इशारा देण्यात आला आहे. एवढेच नव्हे तर वादळी वाऱ्याचाही धोका हवामान विभागाने वर्तवला आहे. म्हणजेच राज्यावर पाऊस, गारपीट आणि वादळ असा तिहेरी संकटाचा सामना करावा लागणार आहे. विशेषतः पुढील दोन दिवस हे संकट अधिक तीव्र असण्याची शक्यता आहे.
उत्तर महाराष्ट्र आणि विदर्भ हे विभाग या पावसाच्या तडाख्यात येण्याची अधिक शक्यता आहे. हवामान विभागाने उत्तर महाराष्ट्रातील धुळे, जळगाव, नाशिक आणि अहमदनगर या जिल्ह्यांमध्ये गारपिटीसह पावसाचा विशेष इशारा दिला आहे. विदर्भात अकोला जिल्हा आणि आसपासच्या भागांमध्ये गारांसह पाऊस पडण्याची शक्यता वर्तवली आहे.
या हवामान बदलामागील एक महत्त्वाचे कारण म्हणजे बंगालच्या उपसागरात निर्माण झालेला कमी दाबाचा पट्टा. या कमी दाबाच्या पट्ट्यामुळे पुढील दोन दिवस राज्यात गारपिटीसह पावसाचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. मात्र या नंतर पुन्हा एकदा ३० तारखेनंतर गारठा वाढण्याची शक्यता असल्याचेही हवामान विभागाने स्पष्ट केले आहे.
या अचानक आलेल्या हवामान बदलाचा सर्वात मोठा फटका शेतकरी वर्गाला बसण्याची भीती आहे. सध्या राज्यात अनेक ठिकाणी रब्बी हंगामातील पिके काढणीस तयार झाली आहेत. अशा वेळी पाऊस आणि गारपीट यांचा थेट परिणाम या पिकांवर होऊ शकतो. विशेषतः गहू, हरभरा, करडई यासारख्या पिकांचे मोठे नुकसान होण्याची शक्यता आहे. गारपिटीमुळे फळबागांचेही मोठे नुकसान होऊ शकते.
या परिस्थितीत शेतकऱ्यांनी काही खबरदारीचे उपाय योजणे गरजेचे आहे. काढणीस तयार असलेली पिके शक्य तितक्या लवकर काढून सुरक्षित ठिकाणी साठवणूक करणे महत्त्वाचे आहे. तसेच फळबागांसाठी गारपीट प्रतिबंधक जाळ्यांचा वापर करणे फायदेशीर ठरू शकते. शेतकऱ्यांनी स्थानिक कृषी विभागाच्या सल्ल्यानुसार योग्य ती खबरदारी घ्यावी.
नागरिकांसाठीही काही सावधगिरीचे उपाय आवश्यक आहेत. वादळी वाऱ्यांमुळे वृक्ष कोसळणे, विजेचे खांब पडणे अशा घटना घडू शकतात. त्यामुळे अनावश्यक प्रवास टाळावा आणि सुरक्षित ठिकाणी आसरा घ्यावा. विशेषतः मुलांची काळजी घेणे महत्त्वाचे आहे. वीज पडण्याच्या घटना घडू शकतात म्हणून उघड्या जागी थांबणे टाळावे.
महाराष्ट्र सरकारने देखील या परिस्थितीची गंभीर दखल घेतली असून सर्व जिल्हाधिकाऱ्यांना सतर्क राहण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. आपत्ती व्यवस्थापन विभाग सज्ज ठेवण्यात आला असून कोणतीही आणीबाणीची परिस्थिती हाताळण्यास तयार आहे. स्थानिक प्रशासनाने नागरिकांना वेळोवेळी सूचना देत राहणे आणि आवश्यक ती मदत पुरवणे अपेक्षित आहे.
एकंदरीत, पुढील काही दिवस महाराष्ट्रातील हवामान अस्थिर राहणार असून नागरिकांनी सतर्क राहणे गरजेचे आहे. विशेषतः शेतकरी वर्गाने आपल्या पिकांची योग्य ती काळजी घ्यावी आणि नुकसान टाळण्यासाठी आवश्यक ती खबरदारी घ्यावी. सर्व नागरिकांनी हवामान विभागाच्या सूचनांचे पालन करावे आणि कोणतीही अनावश्यक जोखीम घेऊ नये. सरकार आणि प्रशासन यांनी देखील परिस्थितीवर बारकाईने लक्ष ठेवून आवश्यक ती पावले उचलावीत.
