ladaki bahin yojana; राज्य शासनाच्या महत्त्वाकांक्षी मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजनेची सध्या फेरतपासणी सुरू असून, या योजनेअंतर्गत निकष पूर्ण न करणाऱ्या लाभार्थ्यांवर कारवाई होण्याची शक्यता असल्याने राज्यभरातील अनेक महिला लाभार्थ्यांमध्ये संभ्रम आणि चिंतेचे वातावरण निर्माण झाले आहे. विशेष म्हणजे काही महिला स्वतःहून पुढे येऊन योजनेचा लाभ नाकारत असल्याचेही दिसून येत आहे.
योजनेची सद्यस्थिती;, जानेवारी 2025 पर्यंत या योजनेच्या सात हप्त्यांचे प्रत्येकी दीड हजार रुपये प्रमाणे एकूण दहा हजार पाचशे रुपये अनुदान पिंपरी चिंचवड शहरातील तीन लाख नव्व्याण्णव हजार नऊशे वीस महिलांच्या बँक खात्यांमध्ये जमा करण्यात आले आहेत. मात्र, आता पात्रतेची तपासणी सुरू असल्याने कारवाईच्या भीतीने अनेक महिला योजनेचा लाभ नाकारण्यासाठी स्वतःहून पुढे येत आहेत.
पात्रता निकषांची तपासणी आणि त्याचे परिणाम;
शासनाकडून सुरू असलेल्या या फेरतपासणी प्रक्रियेत प्रामुख्याने दोन गटांतील महिला अपात्र ठरू शकतात. पहिला गट म्हणजे ज्या महिला आधीपासूनच इतर शासकीय योजनांचा लाभ घेत आहेत, आणि दुसरा गट म्हणजे ज्या महिलांच्या कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न निर्धारित मर्यादेपेक्षा जास्त आहे. या दोन्ही गटांतील महिलांना योजनेतून बाहेर काढले जाण्याची शक्यता आहे.
जानेवारी महिन्यात नुकताच सर्व लाभार्थी महिलांच्या खात्यात दीड हजार रुपयांचा हप्ता जमा करण्यात आला आहे. शासनाची भूमिका सकारात्मक असल्याचे बोलले जात असले, तरी निकषात न बसणाऱ्या महिलांवर कारवाई होण्याची चर्चा जोर धरत आहे. यामुळेच अनेक महिलांमध्ये भीतीचे वातावरण निर्माण झाले आहे.
लाभ सोडण्याची प्रक्रिया;
ज्या महिलांना स्वेच्छेने योजनेचा लाभ सोडायचा आहे, त्यांना जिल्हा महिला व बालविकास अधिकारी कार्यालयात जाऊन अर्ज करावा लागणार आहे. आतापर्यंत शहरातील काही महिलांनी या योजनेअंतर्गत मिळणारा आर्थिक लाभ सोडण्यासाठी अर्ज केले आहेत. मात्र, असे अर्ज करणाऱ्या महिलांची नेमकी संख्या महापालिकेकडे उपलब्ध नसल्याचे अधिकाऱ्यांनी स्पष्ट केले आहे.
योजनेचे महत्त्व आणि प्रभाव;
मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजना ही राज्य सरकारची एक महत्त्वाकांक्षी योजना असून, तिचा मुख्य उद्देश महिलांना आर्थिक सबलीकरण प्रदान करणे हा आहे. या योजनेमुळे लाखो महिलांना नियमित उत्पन्नाचा स्रोत मिळाला आहे. मात्र, आता सुरू असलेल्या फेरतपासणीमुळे अनेक खरोखर गरजू महिला देखील भीतीपोटी योजनेचा लाभ सोडण्याचा विचार करत आहेत, जे योजनेच्या मूळ उद्देशाला धक्का पोहोचवणारे ठरू शकते.
भविष्यातील आव्हाने आणि उपाययोजना;
या परिस्थितीत शासनासमोर सर्वात मोठे आव्हान म्हणजे खऱ्या गरजू लाभार्थ्यांना योजनेत टिकवून ठेवणे आणि त्याचवेळी योजनेचा गैरवापर रोखणे हे आहे. यासाठी शासनाने स्पष्ट मार्गदर्शक तत्त्वे जाहीर करणे आणि पात्र लाभार्थ्यांना आश्वस्त करणे गरजेचे आहे. तसेच, फेरतपासणी प्रक्रिया पारदर्शक पद्धतीने राबवली जावी, जेणेकरून अनावश्यक भीती आणि गैरसमज दूर होतील.
मुख्यमंत्री लाडकी बहीण योजना ही महिला सबलीकरणाच्या दृष्टीने अत्यंत महत्त्वाची योजना आहे. मात्र, सध्याच्या फेरतपासणी प्रक्रियेमुळे निर्माण झालेल्या संभ्रमाचे निराकरण करण्यासाठी शासनाने तातडीने पावले उचलणे गरजेचे आहे. योजनेची अंमलबजावणी अधिक कार्यक्षम आणि पारदर्शक होण्यासाठी योग्य ती कार्यवाही केली जावी, जेणेकरून खऱ्या गरजू महिलांपर्यंत योजनेचा लाभ पोहोचेल आणि त्याचवेळी योजनेचा गैरवापर देखील रोखला जाईल. यातून एक संतुलित दृष्टिकोन विकसित होऊन योजनेची प्रभावी अंमलबजावणी शक्य होईल.
