Gold Rates; आज जागतिक अर्थव्यवस्थेत सोन्याला एक विशेष स्थान आहे. विशेषतः भारतासारख्या देशात, जिथे सोने हे केवळ दागिन्यांचे माध्यम नसून, आर्थिक सुरक्षिततेचे एक महत्त्वपूर्ण साधन मानले जाते. सध्या सोन्याच्या किंमतीत होत असलेली अभूतपूर्व वाढ आणि त्याचे विविध पैलू याबद्दल सविस्तर चर्चा करूया.
सोन्याच्या किंमतीतील वाढीचा आढावा: सध्याच्या काळात सोन्याच्या दरात लक्षणीय वाढ होत असून, प्रत्येक दिवशी नवनवीन विक्रमी पातळ्या गाठल्या जात आहेत. २४ कॅरेट सोन्याच्या दरात तब्बल ३९० रुपयांची वाढ झाली आहे. २२ कॅरेट सोन्याचा दर प्रति दहा ग्रॅमला ८०,३५० रुपये झाला असून, यात ३५० रुपयांची वाढ नोंदवली गेली आहे. १८ कॅरेट सोन्यामध्येही प्रति १० ग्रॅमला २९० रुपयांची वाढ झाली आहे. या तुलनेत चांदीच्या दरात स्थिरता दिसून येत असून, प्रति किलो १ लाख ५०० रुपये इतका दर कायम आहे.
मल्टी कोमोडिटी एक्सचेंजमधील स्थिती: एमसीएक्स बाजारातील फ्युचर्स ट्रेडिंगमध्ये एप्रिल डिलिव्हरीसाठी सोन्याचे करार ५०० रुपयांनी वाढून ८६,४१० रुपये प्रति १० ग्रॅम झाले आहेत. चांदीच्या बाबतीत, मार्च डिलिव्हरीसाठी दर १,२२४ रुपयांनी वाढून ९७,६३० रुपये प्रति किलो झाला आहे, जी १.२७ टक्क्यांची वाढ दर्शवते. जागतिक बाजारपेठेत, कॉमेक्सवर एप्रिल डिलिव्हरीसाठी सोन्याचा भाव ३६.८१ डॉलरने वाढून २,९७२ डॉलरपर्यंत पोहोचला आहे.
वाढीची कारणे आणि जागतिक परिस्थिती: या वाढीमागे अनेक महत्त्वपूर्ण कारणे आहेत. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष डोनाल्ड ट्रम्प यांच्या टॅरिफ धोरणांचा मोठा प्रभाव पडला आहे. त्यांनी मार्च महिन्यापर्यंत लाकूड, वाहने, सेमीकंडक्टर आणि औषधांवर शुल्क लादण्याची घोषणा केली आहे. या निर्णयामुळे जागतिक व्यापार युद्धाची भीती निर्माण झाली असून, गुंतवणूकदार सुरक्षित पर्याय म्हणून सोन्याकडे वळत आहेत.
भारतातील सोन्याची आयात: वाणिज्य मंत्रालयाच्या आकडेवारीनुसार, जानेवारी २०२५ मध्ये भारताची सोन्याची आयात ४०.७९ टक्क्यांनी वाढून २.६८ अब्ज डॉलर झाली आहे, जी जानेवारी २०२४ मध्ये १.९ अब्ज डॉलर होती. एप्रिल २०२४ ते जानेवारी २०२५ या कालावधीत एकूण आयात ३२ टक्क्यांनी वाढून ५० अब्ज डॉलरपर्यंत पोहोचली आहे. गेल्या वर्षी याच कालावधीत ही आयात ३७.८५ अब्ज डॉलर होती.
आयात वाढीची कारणे: सोन्याच्या आयातीत झालेल्या या लक्षणीय वाढीमागे अनेक कारणे आहेत: १. गुंतवणूकदारांचा सुरक्षित गुंतवणुकीकडे कल २. बँकांकडून वाढती मागणी ३. कस्टम ड्युटीमध्ये केलेली कपात ४. जागतिक आर्थिक अनिश्चितता
भविष्यातील संभाव्य परिणाम: सोन्याच्या किंमतीतील ही सातत्याने होणारी वाढ अनेक क्षेत्रांवर परिणाम करू शकते: १. ज्वेलरी उद्योगावर होणारा परिणाम २. लग्नसराईतील खरेदीवर होणारा प्रभाव ३. छोट्या गुंतवणूकदारांवर होणारा आर्थिक ताण ४. देशाच्या व्यापारी शिल्लकीवर होणारा परिणाम
सोन्याच्या किंमतीतील ही वाढ जागतिक आर्थिक आणि राजकीय परिस्थितीचे प्रतिबिंब दर्शवते. भारतासारख्या देशात, जिथे सोने हे सांस्कृतिक आणि आर्थिक महत्त्व बाळगते, या वाढीचे परिणाम दूरगामी असू शकतात. मात्र, ही परिस्थिती तात्पुरती असू शकते आणि जागतिक परिस्थिती स्थिर झाल्यावर किंमती नियंत्रणात येण्याची शक्यता आहे. तोपर्यंत, गुंतवणूकदारांनी सावधगिरीने निर्णय घेणे आणि विविध गुंतवणूक पर्यायांचा विचार करणे महत्त्वाचे ठरेल.
या परिस्थितीत सरकार आणि आर्थिक नियामक संस्थांनी योग्य धोरणात्मक निर्णय घेऊन बाजारातील अस्थिरता नियंत्रित करण्याचे प्रयत्न करणे आवश्यक आहे. सोन्याच्या आयातीवर नियंत्रण ठेवून देशाच्या विदेशी चलन साठ्यावरील ताण कमी करणे आणि स्थानिक बाजारपेठेत स्थैर्य आणण्यासाठी प्रयत्न करणे महत्त्वाचे ठरेल.
