Ration Card Update; महाराष्ट्र राज्याच्या अन्न व नागरी पुरवठा विभागाने स्वस्त धान्य योजनेसंदर्भात अत्यंत महत्त्वपूर्ण निर्णय घेतला आहे. या निर्णयानुसार, ज्या लाभार्थ्यांचे रेशन कार्ड आधार कार्डशी लिंक नसेल, त्यांना योजनेचा लाभ मिळणार नाही. विशेषतः लातूर जिल्ह्यात ही अट कठोरपणे लागू करण्यात आली असून, जिल्ह्यातील बहुतांश लाभार्थ्यांनी आपले रेशन कार्ड आधार कार्डशी जोडले असले तरी, काही लाभार्थी अद्याप या प्रक्रियेपासून दूर आहेत. सध्या लातूरमध्ये ९८.७९% आधार सीडिंग पूर्ण झाले असून, २२,०५० लाभार्थ्यांनी अद्याप आपले आधार कार्ड लिंक केलेले नाही. त्यामुळे मार्च-एप्रिल महिन्यापासून त्यांच्या धान्य वितरणावर निर्बंध येणार आहेत.
लातूर जिल्ह्यातील स्वस्त धान्य योजनेची स्थिती
लातूर जिल्ह्यात प्राधान्य कुटुंब आणि अंत्योदय योजनेंतर्गत एकूण ३.९८ लाख कुटुंबांचे रेशन कार्ड आहेत. या योजनेंतर्गत दरमहा मोफत धान्य वितरित केले जाते, ज्यामध्ये प्रत्येक लाभार्थ्यास २ किलो तांदूळ आणि ३ किलो गहू असा एकूण ५ किलो धान्य मिळते. जिल्ह्यातील १८.२२ लाख नागरिकांना या योजनेचा लाभ मिळत असून, अनेक कुटुंबांसाठी हा अन्नधान्याचा महत्त्वाचा स्रोत आहे. परंतु आता शासनाने आधार लिंकिंग बंधनकारक केल्यामुळे, ज्या लाभार्थ्यांनी आपले आधार कार्ड रेशन कार्डशी जोडलेले नाही, त्यांना मार्च महिन्यापासून धान्य मिळणार नाही.
लातूर जिल्ह्यात एकूण १,३५१ स्वस्त धान्य दुकाने कार्यरत आहेत. या दुकानांमध्ये लाभार्थ्यांना आधार सीडिंग आणि ई-केवायसी करण्याची सुविधा उपलब्ध आहे. शासनाने स्पष्ट केले आहे की, २८ फेब्रुवारी २०२५ ही अंतिम मुदत आहे. त्यानंतर आधार लिंकिंग न केलेल्या लाभार्थ्यांचा धान्य पुरवठा थांबवण्यात येईल. त्यामुळे उर्वरित २२,०५० लाभार्थ्यांना धोका निर्माण झाला आहे.
तालुकानिहाय आधार सीडिंगची प्रगती
लातूर जिल्ह्यातील तालुकानिहाय आधार सीडिंगचा आढावा घेतला असता, निलंगा तालुका आघाडीवर आहे. निलंगा तालुक्यात १००% आधार सीडिंग पूर्ण झाले असून, तालुक्यातील २.४१ लाख लाभार्थ्यांनी आपले आधार कार्ड रेशन कार्डशी यशस्वीरित्या जोडले आहे. निलंगा हा लातूर जिल्ह्यातील १००% आधार सीडिंग पूर्ण करणारा पहिला तालुका ठरला आहे, जे एक उल्लेखनीय यश मानले जात आहे.
परंतु, जळकोट आणि देवणी या दोन तालुक्यांमध्ये आधार सीडिंगचे प्रमाण अपेक्षेपेक्षा कमी आहे. या तालुक्यांमध्ये अनेक लाभार्थी अद्याप आधार लिंकिंग प्रक्रियेपासून दूर आहेत. त्यामुळे या भागातील लाभार्थ्यांना विशेष अडचणींचा सामना करावा लागण्याची शक्यता आहे. स्थानिक प्रशासनाने या तालुक्यांमध्ये विशेष मोहीम राबवून आधार सीडिंगचे प्रमाण वाढवण्यासाठी प्रयत्न सुरू केले आहेत.
आधार लिंकिंगसाठी अंतिम मुदत आणि प्रशासनाचा इशारा
जिल्हा पुरवठा अधिकारी व्यंकटेश रावलोड यांनी या संदर्भात स्पष्ट इशारा दिला आहे. त्यांनी म्हटले आहे की, “शासनाच्या आदेशानुसार स्वस्त धान्याचा लाभ घेण्यासाठी सर्व लाभार्थ्यांनी आधार सीडिंग आणि ई-केवायसी करणे आवश्यक आहे. आम्ही वारंवार सूचना देऊनही २२,०५० लाभार्थ्यांनी अद्याप आधार लिंकिंग केलेले नाही. २८ फेब्रुवारीनंतर या लाभार्थ्यांना धान्य मिळणार नाही आणि त्यांच्यावर कठोर कारवाई करण्यात येईल.”
प्रशासनाने स्पष्ट केले आहे की, २८ फेब्रुवारी २०२५ ही अंतिम मुदत असून, त्यानंतर कोणतीही मुदतवाढ दिली जाणार नाही. त्यामुळे ज्या लाभार्थ्यांनी अद्याप आपले आधार कार्ड रेशन कार्डशी जोडलेले नाही, त्यांनी तात्काळ आपल्या नजीकच्या रेशन दुकानात जाऊन ही प्रक्रिया पूर्ण करावी. अन्यथा, त्यांना मार्च-एप्रिल महिन्यापासून धान्य मिळणार नाही.
आधार लिंकिंगचे महत्त्व आणि फायदे
आधार लिंकिंग केवळ बंधनकारक कारवाई नसून, ती स्वस्त धान्य योजनेत पारदर्शकता आणण्यासाठी आवश्यक पाऊल आहे. आधार कार्ड रेशन कार्डशी जोडल्याने अनेक फायदे होतात:
१. बोगस रेशन कार्डांना आळा: आधार लिंकिंगमुळे बोगस रेशन कार्डांवर नियंत्रण येते आणि खरोखरच्या लाभार्थ्यांनाच धान्य मिळेल याची खात्री होते.
२. पारदर्शक वितरण व्यवस्था: आधार लिंकिंगमुळे धान्य वितरण प्रक्रिया अधिक पारदर्शक होते आणि गैरव्यवहारांना आळा बसतो.
३. डिजिटल ट्रॅकिंग: प्रत्येक लाभार्थ्याला मिळणारे धान्य डिजिटलरित्या ट्रॅक करता येते, ज्यामुळे वितरण प्रक्रिया सुरळीत होते.
४. मोबाईल एप्लिकेशनद्वारे माहिती: आधार लिंकिंगनंतर लाभार्थी मोबाईल अॅपद्वारे आपल्या रेशन बद्दल माहिती मिळवू शकतो.
५. पोर्टेबिलिटी: एका जिल्ह्यातून दुसऱ्या जिल्ह्यात स्थलांतरित झाल्यावरही आधार कार्डमुळे रेशन कार्डचा वापर करता येतो.
लाभार्थ्यांनी काय करावे?
ज्या लाभार्थ्यांनी अद्याप आपले आधार कार्ड रेशन कार्डशी जोडलेले नाही, त्यांनी पुढील पावले उचलावीत:
१. जवळच्या रेशन दुकानात जावे: आपल्या नजीकच्या रेशन दुकानात जाऊन आधार लिंकिंग व ई-केवायसी प्रक्रिया पूर्ण करावी.
२. आवश्यक कागदपत्रे सोबत आणावीत: रेशन कार्ड, आधार कार्ड आणि मोबाईल नंबर यांची माहिती सोबत असावी.
३. मोबाईल नंबर अद्ययावत करावा: आपला सध्याचा मोबाईल नंबर आधार कार्डशी जोडावा, जेणेकरून पुढील माहिती आपल्याला एसएमएसद्वारे मिळू शकेल.
४. २८ फेब्रुवारीपूर्वी प्रक्रिया पूर्ण करावी: कोणत्याही परिस्थितीत २८ फेब्रुवारीपूर्वी आधार लिंकिंग प्रक्रिया पूर्ण करावी.
लातूर जिल्ह्यातील स्वस्त धान्य योजनेचे भवितव्य आता आधार लिंकिंगशी जोडले गेले आहे. बहुतांश लाभार्थ्यांनी (९८.७९%) आपले आधार लिंकिंग पूर्ण केले असले तरी, उर्वरित २२,०५० लाभार्थ्यांना अजूनही धोका आहे. या लाभार्थ्यांनी त्वरित आधार कार्ड रेशन कार्डशी जोडावे, अन्यथा त्यांना स्वस्त धान्य योजनेचा लाभ मिळणार नाही.
शासनाने आधार लिंकिंगसाठी २८ फेब्रुवारी २०२५ ही अंतिम मुदत ठरवली आहे. त्यानंतर आधार लिंकिंग न केलेल्या लाभार्थ्यांना मार्च-एप्रिल महिन्यापासून धान्य मिळणार नाही. त्यामुळे लाभार्थ्यांनी स्वतःच्या हिताच्या दृष्टीने आधार लिंकिंग प्रक्रिया त्वरित पूर्ण करावी. ही प्रक्रिया केवळ शासकीय आदेशाचे पालन करण्यासाठी नव्हे, तर स्वस्त धान्य वितरण व्यवस्थेत अधिक पारदर्शकता आणून, खरोखरच्या लाभार्थ्यांनाच योजनेचा लाभ मिळावा या दृष्टीनेही महत्त्वाची आहे.
निलंगा तालुक्याने १००% आधार सीडिंग पूर्ण करून दाखवले आहे की, योग्य नियोजन आणि प्रयत्नांनी हे लक्ष्य साध्य करता येते. इतर तालुक्यांनीही या यशाचा आदर्श घेऊन, उर्वरित लाभार्थ्यांचे आधार सीडिंग पूर्ण करण्यासाठी विशेष प्रयत्न करावेत. लातूर जिल्ह्यातील प्रत्येक पात्र लाभार्थ्याला स्वस्त धान्य योजनेचा लाभ मिळावा, यासाठी सर्वांनी हातभार लावावा.
