10th-12th board exams; महाराष्ट्र राज्यातील दहावी आणि बारावी बोर्डाच्या परीक्षा सध्या सुरू आहेत. यंदाच्या शैक्षणिक वर्षात, बारावीच्या परीक्षा संपत आल्या आहेत तर दहावीच्या परीक्षांचा पहिला पेपर झाला आहे. या परीक्षांमध्ये राज्यभरातून सुमारे ३५ ते ३६ लाख विद्यार्थी सहभागी झाले आहेत, ज्यामध्ये दहावीचे सुमारे १६ लाख आणि बारावीचे १२ लाख विद्यार्थी समाविष्ट आहेत. अशा प्रचंड संख्येने परीक्षेला बसलेल्या विद्यार्थ्यांसाठी बोर्डाचे काही विशिष्ट नियम आहेत जे त्यांना उत्तीर्ण होण्यासाठी मदत करतात. आज आपण या नियमांविषयी तपशीलवार माहिती पाहणार आहोत.
दहावी बोर्ड परीक्षेचे मूल्यमापन नियम
दहावीच्या विद्यार्थ्यांसाठी मूल्यमापनाचे दोन प्रमुख भाग आहेत: अंतर्गत मूल्यमापन आणि बाह्य मूल्यमापन (बोर्ड परीक्षा). अंतर्गत मूल्यमापनात प्रत्येक विषयासाठी २० गुण दिले जातात, तर उर्वरित ८० गुण बोर्डाच्या लेखी परीक्षेतून मिळवावे लागतात. अंतर्गत मूल्यमापनाचे वितरण खालीलप्रमाणे आहे:
भाषा विषय (मराठी, हिंदी, इंग्रजी):
- गृहपाठ: १० गुण
- तोंडी परीक्षा: १० गुण
विज्ञान विषय:
- प्रयोगवही: ८ गुण
- प्रयोग: १२ गुण
गणित विषय:
- गृहपाठ: १० गुण
- वस्तुनिष्ठ प्रश्नोत्तरे: १० गुण
इतिहास व भूगोल (समाजशास्त्र):
- अंतर्गत मूल्यमापन: २० गुण
त्रिभाषा सूत्र – दहावीसाठी महत्त्वाचा नियम
महाराष्ट्र राज्य माध्यमिक व उच्च माध्यमिक शिक्षण मंडळाने त्रिभाषा सूत्र लागू केले आहे जे विद्यार्थ्यांना उत्तीर्ण होण्यासाठी मदत करते. या सूत्रानुसार:
- भाषा विषयांसाठी:
- तीन भाषा विषयांमध्ये (मराठी, हिंदी, इंग्रजी) एकत्रित किमान १०५ गुण मिळवणे आवश्यक आहे.
- तीनपैकी एका विषयात किमान २५ गुण मिळवणे आवश्यक आहे.
- म्हणजे एखाद्या विषयात कमी गुण मिळाले तरीही, इतर विषयांत चांगले गुण मिळवून विद्यार्थी उत्तीर्ण होऊ शकतात.
- विज्ञान आणि गणित विषयांसाठी:
- विज्ञान आणि गणित या दोन्ही विषयांमध्ये एकत्रित किमान ७० गुण मिळवणे आवश्यक आहे.
- त्यापैकी एका विषयात किमान २५ गुण मिळवणे आवश्यक आहे.
- म्हणजेच एखाद्या विषयात कमी गुण असले तरी, दुसऱ्या विषयात जास्त गुण मिळवून विद्यार्थी उत्तीर्ण होऊ शकतात.
हे नियम विद्यार्थ्यांना उत्तीर्ण होण्यासाठी अधिक संधी देतात, ज्या विद्यार्थ्यांना एखाद्या विषयात कमकुवतपणा आहे त्यांना मदत होते.
बारावी बोर्ड परीक्षेचे मूल्यमापन नियम
बारावीच्या विद्यार्थ्यांसाठी, विज्ञान, वाणिज्य किंवा कला शाखेच्या प्रत्येक विषयासाठी अंतर्गत मूल्यमापन आणि बाह्य मूल्यमापन (बोर्ड परीक्षा) असे दोन भाग आहेत. प्रत्येक विषयासाठी तोंडी परीक्षा आणि प्रात्यक्षिक परीक्षा घेतली जाते, जी विद्यार्थ्यांना उत्तीर्ण होण्यास मदत करते.
विज्ञान शाखेसाठी (फिजिक्स, केमिस्ट्री, बायलॉजी):
- प्रात्यक्षिक परीक्षा: ३० गुण
- लेखी परीक्षा: ७० गुण
वाणिज्य शाखेसाठी:
- अंतर्गत मूल्यमापन: २० गुण
- लेखी परीक्षा: ८० गुण
कला शाखेसाठी:
- अंतर्गत मूल्यमापन: २० गुण
- लेखी परीक्षा: ८० गुण
बारावीसाठी देखील, प्रत्येक विषयात किमान ३५% गुण मिळवणे आवश्यक आहे, परंतु अंतर्गत आणि बाह्य मूल्यमापनाचे एकत्रित गुण विचारात घेतले जातात.
राज्यातील कॉपीमुक्त अभियानाची वास्तविकता
महाराष्ट्र बोर्डाने यंदाच्या परीक्षांसाठी कॉपीमुक्त अभियान राबवण्याचे जाहीर केले होते. परंतु, वास्तविकतेत, हे अभियान फारसे यशस्वी झालेले दिसत नाही. अनेक ठिकाणी दहावी आणि बारावीच्या परीक्षांदरम्यान पेपर फुटीचे प्रकरणे समोर आली आहेत. तसेच, कॉपी प्रकरणांचे प्रमाणही वाढल्याचे दिसून येत आहे. याचा अर्थ असा की, बोर्डाकडून जाहीर केलेले कॉपीमुक्त अभियान अपेक्षित यश मिळवू शकलेले नाही.
विद्यार्थ्यांसाठी परीक्षा काळातील महत्त्वाचे टिप्स
परीक्षेचा काळ हा विद्यार्थ्यांसाठी तणावपूर्ण असू शकतो. परंतु, खालील काही सूचना पाळल्यास विद्यार्थी तणावमुक्त होऊन परीक्षेला सामोरे जाऊ शकतात:
- तणावमुक्त परीक्षा द्या: चिंता न करता शांतपणे परीक्षेकडे पहा. नकारात्मक विचारांपासून दूर राहा.
- नियमित अभ्यास करा: परीक्षेच्या आदल्या दिवशी रात्रभर जागून अभ्यास करण्यापेक्षा, दिवसभरात थोडा थोडा वेळ अभ्यासासाठी द्या.
- संतुलित आहार घ्या: परीक्षेच्या काळात संतुलित आहार घेणे महत्त्वाचे आहे. योग्य पोषण मिळाल्यास शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य चांगले राहते.
- पुरेशी झोप घ्या: परीक्षेच्या काळात पुरेशी झोप घेणे आवश्यक आहे. कमीत कमी ७-८ तासांची झोप घ्यावी.
- मागील प्रश्नपत्रिकांचा सराव करा: मागील वर्षांच्या प्रश्नपत्रिकांचा सराव केल्याने प्रश्नांचे स्वरूप आणि उत्तरे लिहिण्याचा सराव होतो.
दहावी आणि बारावी बोर्डाच्या परीक्षा हा विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक जीवनातील एक महत्त्वाचा टप्पा आहे. बोर्डाचे नियम समजून घेऊन, विद्यार्थी या परीक्षांमध्ये चांगले गुण मिळवू शकतात. त्रिभाषा सूत्र आणि संयुक्त मूल्यमापन पद्धती या विद्यार्थ्यांना उत्तीर्ण होण्यासाठी मदत करतात. परंतु, या सर्व नियमांपेक्षा अधिक महत्त्वाचे म्हणजे, विद्यार्थ्यांनी स्वतःच्या अभ्यासावर विश्वास ठेवून, तणावमुक्त वातावरणात परीक्षा देणे. चांगला अभ्यास, संतुलित आहार आणि योग्य शारीरिक आणि मानसिक आरोग्य यामुळे विद्यार्थी या परीक्षांमध्ये यशस्वी होऊ शकतात.
दहावी आणि बारावी बोर्डाच्या परीक्षांमध्ये यशस्वी होण्यासाठी विद्यार्थ्यांनी स्वतःच्या क्षमतेवर आणि मेहनतीवर विश्वास ठेवावा. बोर्डाचे नियम हे परीक्षेचा एक भाग आहेत, परंतु विद्यार्थ्यांची मेहनत आणि दृढनिश्चय त्यांच्या यशाचा खरा आधार आहे.
परीक्षेत उत्तीर्ण होणे महत्त्वाचे आहे, परंतु त्याहूनही महत्त्वाचे म्हणजे ज्ञान आणि कौशल्य आत्मसात करणे. परीक्षांमध्ये चांगले गुण मिळवणे शक्य आहे, परंतु त्यापेक्षाही महत्त्वाचे म्हणजे खरे ज्ञान मिळवणे. विद्यार्थ्यांनी परीक्षेला भीती न बाळगता, त्यांच्या क्षमतांवर विश्वास ठेवून परीक्षेला सामोरे जावे.
सर्व विद्यार्थ्यांना दहावी आणि बारावी बोर्डाच्या परीक्षांमध्ये मनापासून शुभेच्छा! अनेक अनेक शुभेच्छा!
