Good news new scheme भारतीय अर्थव्यवस्थेचा कणा असलेल्या कृषी क्षेत्राला अधिक बळकट करण्यासाठी केंद्र सरकार नवनवीन पावले उचलत आहे. देशाच्या सकल राष्ट्रीय उत्पन्नात (GDP) कृषी क्षेत्राचा १८ टक्के वाटा असून, या क्षेत्राच्या विकासासाठी आणि शेतकऱ्यांच्या आर्थिक उन्नतीसाठी केंद्र सरकार विशेष प्रयत्न करत आहे. याच संदर्भात केंद्रीय कृषिमंत्री शिवराजसिंह चव्हाण यांनी अनेक महत्त्वपूर्ण घोषणा केल्या आहेत.
गोखले इन्स्टिट्यूट ऑफ पॉलिटिक्स अँड इकॉनॉमिक्स (एईआरसी) च्या हीरक महोत्सवी कार्यक्रमात बोलताना कृषिमंत्री चव्हाण यांनी शेतकऱ्यांसाठी एका नवीन महत्त्वाकांक्षी योजनेची माहिती दिली. या योजनेचा मुख्य उद्देश शेतकऱ्यांच्या कृषी उत्पादनांना व्यापक बाजारपेठ उपलब्ध करून देणे हा आहे. विशेषतः दुर्गम भागातील शेतकऱ्यांना त्यांच्या उत्पादनांची निर्यात करण्यास मदत करणे आणि त्यांच्या उत्पादनांना योग्य बाजारभाव मिळवून देणे हे या योजनेचे प्रमुख उद्दिष्ट आहे.
नैसर्गिक शेतीकडे वळण्याचे आवाहन केंद्रीय कृषिमंत्र्यांनी देशातील नैसर्गिक संसाधनांच्या विवेकपूर्ण वापरावर विशेष भर दिला. शेतीमध्ये होत असलेल्या रासायनिक कीटकनाशकांच्या अंधाधुंद वापरावर त्यांनी चिंता व्यक्त केली. त्यांच्या मते, आता देशाला पुन्हा नैसर्गिक शेतीकडे वळण्याची गरज आहे. ही केवळ पर्यावरणाच्या दृष्टीने नव्हे तर काळाची गरजही आहे. नैसर्गिक शेतीला प्रोत्साहन देण्यासाठी आणि तिचा पूर्ण क्षमतेने विकास करण्यासाठी सर्व स्तरांवर प्रयत्न करण्याचे आवाहन त्यांनी केले.
नदीजोड प्रकल्प: शेतीसाठी वरदान सिंचन व्यवस्थेला बळकटी देण्यासाठी केंद्र सरकारने २५ डिसेंबरला देशात नदीजोड प्रकल्पांचा शुभारंभ केला. या प्रकल्पांमुळे शेतकऱ्यांना सिंचनाच्या सुविधा मोठ्या प्रमाणात उपलब्ध होणार आहेत. कमी पाण्यात अधिक सिंचन करण्यासाठी नवीन तंत्रज्ञान विकसित करण्याचे आवाहन कृषिमंत्र्यांनी संशोधकांना केले. विशेष म्हणजे, शेती आणि सिंचनावर संशोधन करणाऱ्या प्रयोगशाळांचे काम आता थेट शेतापर्यंत पोहोचवण्याची गरज त्यांनी व्यक्त केली.
‘आधुनिक कृषी चौपाल’: एक अनोखे व्यासपीठ कृषी क्षेत्रातील ज्ञान आणि माहितीच्या देवाणघेवाणीसाठी दूरदर्शनच्या किसान वाहिनीवर ‘आधुनिक कृषी चौपाल’ हा विशेष कार्यक्रम सुरू करण्यात आला आहे. या कार्यक्रमाच्या माध्यमातून शेतकरी, संशोधक आणि शास्त्रज्ञ एकत्र येऊन कृषी क्षेत्रातील विविध समस्या आणि नवीन संधींवर चर्चा करतात. या व्यासपीठाच्या माध्यमातून शेतकऱ्यांना नवीन तंत्रज्ञान आणि पद्धतींची माहिती मिळत आहे.
बहुभाषिक माहिती प्रसारणाचे महत्त्व कृषिमंत्री चव्हाण यांनी एका महत्त्वपूर्ण मुद्द्याकडे लक्ष वेधले – तो म्हणजे कृषी संबंधित माहितीचे बहुभाषिक प्रसारण. सध्या बहुतांश कृषी विषयक माहिती ही केवळ इंग्रजी भाषेत उपलब्ध असते. मात्र, आता ही माहिती देशाच्या विविध भाषांमध्ये उपलब्ध करून देण्याची गरज आहे. यामुळे स्थानिक भाषेतील शेतकऱ्यांना माहिती सहज समजेल आणि ते त्याचा प्रत्यक्ष वापर करू शकतील.
भविष्यातील आव्हाने आणि संधी कृषी क्षेत्रासमोर अनेक आव्हाने असली तरी त्याचबरोबर नवीन संधीही उपलब्ध होत आहेत. हवामान बदल, पाणी टंचाई आणि जागतिक स्पर्धा या आव्हानांना सामोरे जात असतानाच डिजिटल तंत्रज्ञान, नवीन संशोधने आणि जागतिक बाजारपेठेतील संधींचा लाभ घेण्याची गरज आहे. केंद्र सरकारच्या नवीन योजना या दृष्टीने महत्त्वपूर्ण पाऊल ठरणार आहेत.केंद्रीय कृषिमंत्री शिवराज चव्हाण यांनी मांडलेल्या विविध मुद्द्यांवरून एक गोष्ट स्पष्ट होते की, सरकार शेतकऱ्यांच्या समृद्धीसाठी आणि कृषी क्षेत्राच्या सर्वांगीण विकासासाठी कटिबद्ध आहे. नैसर्गिक शेती, आधुनिक तंत्रज्ञान, सिंचन सुविधा आणि बाजारपेठ उपलब्धता या सर्व बाबींचा एकत्रित विचार करून योजना आखल्या जात आहेत. या सर्व प्रयत्नांचे सकारात्मक परिणाम निश्चितच दिसून येतील आणि भारतीय कृषी क्षेत्र अधिक सक्षम आणि स्पर्धक्षम बनेल.