change vehicle; अनेक वाहतूक नियम असूनही दुचाकी अपघातांचे प्रमाण वाढत आहे. दुचाकी अपघात रोखण्यासाठी पुढील महत्त्वाच्या वाहतूक नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे:
- हेल्मेट वापरणे अनिवार्य: दुचाकीस्वार आणि मागे बसणाऱ्या व्यक्तीने आयएसआय मार्क असलेले हेल्मेट वापरणे बंधनकारक आहे.
- वेग मर्यादा: शहरी भागात 40-50 किमी प्रति तास आणि महामार्गावर 80 किमी प्रति तास या वेग मर्यादेचे पालन करावे.
- ओव्हरटेकिंग नियम: डाव्या बाजूने ओव्हरटेक करू नये. पुरेशी जागा असल्याशिवाय ओव्हरटेक करू नये.
- सिग्नल्सचे पालन: रस्त्यावरील सर्व वाहतूक सिग्नल्स, दिशादर्शक फलक यांचे काटेकोर पालन करावे.
- मद्यपान करून वाहन चालवू नये: मद्यपान केल्यास कोणत्याही परिस्थितीत वाहन चालवू नये.
- मोबाईल वापर टाळावा: वाहन चालवताना मोबाईलवर बोलणे किंवा मेसेज करणे टाळावे.
- नियमित वाहन देखभाल: ब्रेक, टायर, लाइट्स यांची नियमित तपासणी करावी.
दुचाकींवरील अनधिकृत सुधारणा: एक गंभीर समस्यारस्त्यांवर दररोज अनेक मॉडिफाईड बाइक्स दिसतात. या सुधारणा केवळ वाहनाच्या दिसण्यापुरत्या मर्यादित नसून, त्या अनेक गंभीर समस्यांना जन्म देतात. यामध्ये प्रामुख्याने:
१. ध्वनी प्रदूषण: मॉडिफाईड सायलेन्सर्समुळे होणारा कर्कश आवाज २. अपघातांचा वाढता धोका: अनधिकृत सुधारणांमुळे वाहनाच्या संतुलनावर होणारा परिणाम ३. इतर वाहनचालक आणि पादचाऱ्यांना होणारा त्रास
नवीन दंडात्मक तरतुदी
वाहतूक पोलिसांनी २०२४ मध्ये अशा बेकायदेशीर सुधारणा केलेल्या दुचाकींविरुद्ध कडक कारवाई करण्याचे धोरण स्वीकारले आहे. यानुसार, अनधिकृत सुधारणा केलेल्या दुचाकींवर २५,००० रुपयांपर्यंतचा दंड आकारला जाऊ शकतो. ही रक्कम वाहनधारकांसाठी नक्कीच डोकेदुखी ठरणारी आहे.
उच्च सुरक्षा नोंदणी प्लेट (HSRP): एक महत्त्वपूर्ण सुधारणा
रस्ते वाहतूक आणि महामार्ग मंत्रालयाने एप्रिल २०१९ पूर्वी विकल्या गेलेल्या सर्व वाहनांसाठी उच्च सुरक्षा नोंदणी प्लेट (HSRP) बसवणे अनिवार्य केले आहे. या निर्णयामागील प्रमुख कारणे:
१. वाहन चोरी रोखणे २. वाहनांची सहज ओळख पटणे ३. वाहतूक नियंत्रणात सुलभता
HSRP न बसवल्यास ५,००० ते १०,००० रुपयांपर्यंतचा दंड आकारला जाऊ शकतो.
फॅन्सी नंबर प्लेट्सवर बंदी
बऱ्याच वाहनधारकांमध्ये फॅन्सी नंबर प्लेट लावण्याची प्रवृत्ती दिसून येते. मात्र शासनाने नंबर प्लेटची एक विशिष्ट रचना निर्धारित केली असून, त्यापेक्षा वेगळ्या कोणत्याही प्रकारच्या नंबर प्लेटवर बंदी घातली आहे. यामागील कारणे:
१. वाहनाची सहज ओळख पटण्यास अडथळा २. कायदेशीर कारवाईत येणाऱ्या अडचणी ३. अपघात किंवा गुन्हेगारी कृत्यांमध्ये वाहन ओळखण्यास होणारा विलंब
वाहतूक नियमांचे महत्त्व
वाहतूक नियमांची कठोर अंमलबजावणी ही केवळ दंड वसुलीसाठी नाही, तर त्यामागे अनेक महत्त्वपूर्ण उद्दिष्टे आहेत:
१. रस्ता सुरक्षा वाढवणे २. अपघातांचे प्रमाण कमी करणे ३. सुरक्षित वाहतूक व्यवस्था निर्माण करणे ४. वाहनचालकांमध्ये शिस्त आणण्यास मदत ५. पर्यावरणाचे संरक्षण
जबाबदार वाहनचालकांसाठी सूचना
१. वाहनावर कोणत्याही प्रकारच्या अनधिकृत सुधारणा करू नयेत २. HSRP नंबर प्लेट्स वेळेत बसवाव्यात ३. फॅन्सी नंबर प्लेट्सचा वापर टाळावा ४. वाहतूक नियमांचे काटेकोर पालन करावे ५. आवश्यक ती सर्व कागदपत्रे सोबत बाळगावीत
भविष्यातील आव्हाने
वाढत्या शहरीकरण आणि वाहनांच्या संख्येमुळे वाहतूक व्यवस्थापन हे मोठे आव्हान बनत चालले आहे. यासाठी:
१. अधिक कडक नियमांची आवश्यकता २. आधुनिक तंत्रज्ञानाचा वापर ३. वाहनचालकांमध्ये जागृती ४. पायाभूत सुविधांमध्ये सुधारणा
वाहतूक नियमांचे पालन हे प्रत्येक नागरिकाचे कर्तव्य आहे. केवळ दंडाच्या भीतीने नव्हे तर सामाजिक जबाबदारी म्हणून प्रत्येकाने नियमांचे पालन करणे आवश्यक आहे. यातून सुरक्षित आणि शिस्तबद्ध वाहतूक व्यवस्था निर्माण होण्यास मदत होईल. विशेषतः तरुण पिढीने या बाबतीत पुढाकार घेऊन इतरांसाठी आदर्श निर्माण करणे गरजेचे आहे. यातूनच एक सुरक्षित आणि सुव्यवस्थित वाहतूक व्यवस्था निर्माण होऊ शकेल, जी भविष्यातील पिढ्यांसाठीही उपयुक्त ठरेल.
