petrol-diese today’s price; देशभरात गेल्या सात महिन्यांपासून पेट्रोल आणि डिझेलच्या किमती स्थिर राहिल्या आहेत, जे सर्वसामान्य नागरिकांसाठी दिलासादायक आहे. १६ जानेवारी २०२५ रोजीच्या आकडेवारीनुसार, राजधानी दिल्लीपासून ते आर्थिक राजधानी मुंबईपर्यंत इंधन दरांमध्ये कोणताही बदल झालेला नाही. या स्थिरतेमागील कारणे आणि त्याचे विविध पैलू समजून घेणे महत्त्वाचे आहे.
इंधन दरांची सद्यस्थिती दिल्लीत सध्या पेट्रोलची किंमत ९६.७२ रुपये प्रति लिटर असून, डिझेलची किंमत ८९.६२ रुपये प्रति लिटर आहे. मुंबईत मात्र पेट्रोलचा दर १०६.३१ रुपये प्रति लिटर तर डिझेलचा दर ९४.२७ रुपये प्रति लिटर इतका आहे. या दोन प्रमुख महानगरांमधील किंमतींचा फरक हा प्रामुख्याने स्थानिक कर आणि वाहतूक खर्चामुळे आहे.
सरकारी धोरणांचा प्रभाव २१ मे २०२३ रोजी केंद्रीय अर्थमंत्री निर्मला सीतारामन यांनी घेतलेला महत्त्वपूर्ण निर्णय हा इंधन दरांच्या स्थिरतेमागील प्रमुख कारण ठरला. त्यांनी पेट्रोलवरील उत्पादन शुल्क प्रति लिटर ८ रुपयांनी आणि डिझेलवरील शुल्क ६ रुपयांनी कमी केले. या निर्णयानंतर अनेक राज्य सरकारांनीही त्यांच्या स्तरावर व्हॅट दरात कपात केली, ज्यामुळे सर्वसामान्य नागरिकांना मोठा दिलासा मिळाला.
प्रमुख शहरांमधील किंमती देशातील विविध प्रमुख शहरांमध्ये इंधन दरांमध्ये लक्षणीय फरक दिसून येतो:
कोलकाता येथे पेट्रोल १०६.०३ रुपये आणि डिझेल ९२.७६ रुपये प्रति लिटर दराने विकले जात आहे. दक्षिण भारतातील महत्त्वाच्या शहर बेंगळुरूमध्ये पेट्रोलची किंमत १०१.९४ रुपये तर डिझेलची किंमत ८७.८९ रुपये प्रति लिटर आहे.
उत्तर प्रदेशची राजधानी लखनौमध्ये पेट्रोल ९६.५७ रुपये आणि डिझेल ८९.७६ रुपये प्रति लिटर दराने उपलब्ध आहे. याच राज्यातील नोएडामध्ये पेट्रोल ९६.७९ रुपये तर डिझेल ८९.९६ रुपये प्रति लिटरला विकले जात आहे.
हरियाणातील गुरुग्राममध्ये पेट्रोलची किंमत ९७.१८ रुपये आणि डिझेलची किंमत ९०.०५ रुपये प्रति लिटर आहे. तर केंद्रशासित प्रदेश चंदीगडमध्ये पेट्रोल ९६.२० रुपये आणि डिझेल ८४.२६ रुपये प्रति लिटर दराने विकले जात आहे.
किंमतींवर परिणाम करणारे घटक इंधन दरांमधील हा फरक अनेक घटकांवर अवलंबून असतो:
१. स्थानिक कर: प्रत्येक राज्याचे व्हॅट दर वेगवेगळे असल्याने किमतींमध्ये फरक पडतो. २. वाहतूक खर्च: तेल शुद्धीकरण केंद्रांपासूनचे अंतर आणि वाहतुकीचा खर्च किमतींवर परिणाम करतो. ३. डीलर कमिशन: विविध राज्यांमध्ये पेट्रोल पंप डीलरांना मिळणारे कमिशन वेगवेगळे असते. ४. स्थानिक कर धोरणे: राज्य सरकारांची कर धोरणे आणि त्यांचे दर किमतींवर प्रभाव टाकतात.
स्थिर किमतींचे फायदे इंधन दरांमधील स्थिरता अनेक दृष्टीने फायदेशीर ठरते:
१. व्यावसायिक नियोजन: व्यावसायिकांना त्यांच्या खर्चाचे नियोजन करणे सोपे जाते. २. महागाई नियंत्रण: वाहतूक खर्चावर परिणाम करणाऱ्या इंधन किमती स्थिर राहिल्याने महागाईवर नियंत्रण राहते. ३. आर्थिक स्थिरता: सर्वसामान्य नागरिकांच्या दैनंदिन खर्चावर सकारात्मक परिणाम होतो. ४. उद्योगांना फायदा: उत्पादन आणि वाहतूक खर्चाचे नियोजन करणे सोपे जाते.
भविष्यातील संभाव्य परिणाम इंधन दरांची सध्याची स्थिरता ही काही प्रमाणात तात्पुरती असू शकते. आंतरराष्ट्रीय बाजारपेठेतील कच्च्या तेलाच्या किमती, चलनाचे दर आणि जागतिक राजकीय परिस्थिती यांसारख्या घटकांमुळे भविष्यात किमतींमध्ये बदल होऊ शकतो.
गेल्या सात महिन्यांपासून कायम असलेली इंधन दरांची स्थिरता ही सरकारच्या धोरणात्मक निर्णयांचे फलित आहे. विविध राज्यांमधील किमतींमधील फरक हा स्थानिक घटकांवर अवलंबून असला, तरी एकूणच किमती स्थिर राहिल्याने सर्वसामान्य नागरिक आणि व्यावसायिकांना दिलासा मिळाला आहे. भविष्यात जागतिक घडामोडींचा परिणाम किमतींवर होऊ शकत असला, तरी सध्याची स्थिरता ही देशाच्या अर्थव्यवस्थेसाठी सकारात्मक संकेत आहे.
