Aadhaar Card New Rules; भारतीय नागरिकांच्या जीवनात आधार कार्डचे महत्त्व दिवसेंदिवस वाढत चालले आहे. युनिक आयडेंटिफिकेशन अथॉरिटी ऑफ इंडिया (UIDAI) द्वारे जारी केलेले हे ओळखपत्र आज देशातील सर्वात महत्त्वाचे व सर्वाधिक वापरले जाणारे कागदपत्र बनले आहे. सरकारी योजना, बँकिंग सेवा, मोबाईल सिम कार्ड, विमा पॉलिसी अशा अनेक महत्त्वाच्या सेवांसाठी आधार कार्ड अनिवार्य झाले आहे. अशा परिस्थितीत आधार कार्डमधील माहिती अचूक असणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
आधार कार्डमधील माहिती अपडेट करण्याबाबत UIDAI ने काही महत्त्वाचे नियम लागू केले आहेत. या नियमांमध्ये दोन गोष्टींवर भर देण्यात आला आहे – जन्मतारीख आणि लिंग. या दोन्ही माहितीमध्ये बदल करण्यासाठी नागरिकांना फक्त एकदाच संधी दिली जाते. त्यामुळे या माहितीचे अपडेट करताना विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे.
जन्मतारखेचे महत्त्व आणि एकदाच अपडेटची मर्यादा: आधार कार्डमधील जन्मतारीख ही अत्यंत महत्त्वाची माहिती आहे. शैक्षणिक प्रवेश, नोकरी, निवृत्ती, विमा पॉलिसी अशा अनेक महत्त्वाच्या गोष्टींसाठी जन्मतारखेचा पुरावा म्हणून आधार कार्डचा वापर केला जातो. UIDAI च्या नव्या नियमांनुसार, एखाद्या व्यक्तीला त्याच्या आधार कार्डमधील जन्मतारीख फक्त एकदाच बदलता येईल. त्यामुळे जन्मतारखेचे अपडेट करताना योग्य कागदपत्रे जोडणे आणि अचूक माहिती देणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे.
समजा एखाद्या व्यक्तीच्या आधार कार्डमध्ये चुकीची जन्मतारीख नोंदवली गेली आहे. अशा परिस्थितीत त्या व्यक्तीला ती दुरुस्त करण्यासाठी फक्त एकदाच संधी मिळेल. जर या एका संधीमध्ये पुन्हा चुकीची माहिती दिली गेली, तर ती कायमस्वरूपी राहील आणि भविष्यात त्यात बदल करता येणार नाही. अशा परिस्थितीत व्यक्तीला अनेक अडचणींना सामोरे जावे लागू शकते.
लिंग नोंदणीतील बदल आणि त्याचे महत्त्व: आधार कार्डमधील दुसरी महत्त्वाची माहिती म्हणजे लिंग नोंद. UIDAI च्या नियमांनुसार, आधार कार्डमधील लिंग माहिती देखील फक्त एकदाच बदलता येईल. विशेषतः ट्रान्सजेंडर व्यक्तींसाठी ही अत्यंत महत्त्वाची बाब आहे. एखाद्या व्यक्तीने लिंग बदलाची शस्त्रक्रिया केल्यानंतर आधार कार्डमध्ये त्याची नोंद करणे आवश्यक असते. मात्र ही नोंद फक्त एकदाच करता येईल.
लिंग नोंदणीमध्ये चूक झाल्यास किंवा चुकीचे अपडेट केल्यास, ते सुधारण्यासाठी दुसरी संधी मिळणार नाही. त्यामुळे लिंग बदलाची नोंद करताना योग्य कागदपत्रे व पुरावे सादर करणे अत्यंत महत्त्वाचे आहे. चुकीच्या नोंदीमुळे व्यक्तीला भविष्यात अनेक कायदेशीर व सामाजिक अडचणींना सामोरे जावे लागू शकते.
पत्त्याचे अपडेट आणि त्याची लवचिकता: जन्मतारीख आणि लिंग या माहितीच्या तुलनेत, आधार कार्डमधील पत्त्याच्या अपडेटबाबत UIDAI ने अधिक लवचिक धोरण ठेवले आहे. नागरिक त्यांच्या आधार कार्डमधील पत्ता कितीही वेळा बदलू शकतात. याचे कारण म्हणजे व्यक्तीचा निवासस्थान बदल हा एक नैसर्गिक प्रक्रियेचा भाग आहे. नोकरी, शिक्षण किंवा इतर कारणांमुळे लोकांना वारंवार स्थलांतर करावे लागते. त्यामुळे पत्त्याच्या अपडेटवर कोणतीही मर्यादा घालण्यात आलेली नाही.
2025 मधील नवे नियम आणि त्यांचे महत्त्व: UIDAI ने 2025 साठी काही नवे नियम जाहीर केले आहेत. या नियमांमध्ये विशेषतः जन्मतारीख आणि लिंग अपडेट करताना आवश्यक असणाऱ्या कागदपत्रांची सखोल तपासणी करण्यावर भर देण्यात आला आहे. यामागील उद्देश खोटी किंवा चुकीची माहिती नोंदवली जाऊ नये हा आहे.
आधार कार्ड हे आज प्रत्येक भारतीय नागरिकाच्या जीवनातील अत्यंत महत्त्वाचे दस्तऐवज बनले आहे. त्यामुळे त्यातील माहिती अचूक असणे अत्यावश्यक आहे. UIDAI ने जन्मतारीख आणि लिंग बदलासाठी एकदाच संधी देण्याचा निर्णय घेतला आहे. या निर्णयामागील उद्देश आधार कार्डची विश्वसनीयता वाढवणे हा आहे. त्यामुळे नागरिकांनी आधार अपडेट करताना विशेष काळजी घ्यावी. आवश्यक ती सर्व कागदपत्रे व्यवस्थित तपासून, अचूक माहिती द्यावी. कारण एका छोट्याशा चुकीमुळे भविष्यात मोठ्या अडचणींना सामोरे जावे लागू शकते.
