Farmer ID; भारतीय अर्थव्यवस्थेचा मुख्य आधारस्तंभ म्हणजे शेती क्षेत्र आणि या क्षेत्राचे खरे नायक म्हणजे आपले शेतकरी. देशाच्या अन्नधान्य सुरक्षेपासून ते आर्थिक विकासापर्यंत, शेतकऱ्यांचे योगदान अमूल्य आहे. मात्र, अनेकदा विविध सरकारी योजनांचा लाभ थेट शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचण्यात अडचणी येतात. या समस्येवर मात करण्यासाठी सरकारने एक क्रांतिकारी पाऊल उचलले आहे – शेतकरी ओळखपत्र योजना.
शेतकरी ओळखपत्र ही संकल्पना मूलतः शेतकऱ्यांना एक विशिष्ट ओळख देण्याच्या उद्देशाने सुरू करण्यात आली आहे. हे ओळखपत्र म्हणजे प्रत्येक शेतकऱ्याला दिला जाणारा एक अद्वितीय ओळख क्रमांक आहे, जो आधार कार्डप्रमाणेच महत्त्वाचा दस्तऐवज मानला जातो. या ओळखपत्रामध्ये केवळ शेतकऱ्याची वैयक्तिक माहिती नाही तर त्याच्या शेतीविषयक संपूर्ण तपशीलही समाविष्ट असतो. यामध्ये त्याच्या जमिनीचा तपशील, पिकांची माहिती, आणि इतर शेतीविषयक कामांची नोंद असते.
शेतकरी ओळखपत्राचे सर्वात महत्त्वाचे वैशिष्ट्य म्हणजे ते शेतकऱ्यांचा एक केंद्रीय डेटाबेस तयार करते.
या डेटाबेसमुळे सरकारी योजनांचे लाभ थेट पात्र लाभार्थ्यांपर्यंत पोहोचवणे सुलभ होते. उदाहरणार्थ, पीएम किसान योजनेसारख्या महत्त्वाच्या कार्यक्रमांचे लाभ वितरित करताना या ओळखपत्राची भूमिका अत्यंत महत्त्वाची ठरते. महाराष्ट्र सरकारने तर पीएम किसान योजनेच्या लाभासाठी शेतकरी ओळखपत्र अनिवार्य केले आहे, ज्यामुळे ज्या शेतकऱ्यांकडे हे ओळखपत्र नसेल त्यांना या योजनेचा हप्ता मिळणार नाही.
डिजिटल युगात शेतकऱ्यांना सोयीस्कर व्हावे म्हणून शेतकरी ओळखपत्रासाठी ऑनलाइन अर्ज करण्याची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे. या प्रक्रियेत सर्वप्रथम शेतकऱ्यांना अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन नवीन खाते तयार करावे लागते. खाते तयार करताना आधार कार्ड क्रमांक आवश्यक असतो, जो शेतकऱ्याची प्राथमिक ओळख म्हणून वापरला जातो. सुरक्षिततेसाठी मोबाइल नंबरवर OTP पाठवून पडताळणी केली जाते. यानंतर, शेतकऱ्यांना त्यांचा मोबाइल नंबर आणि ईमेल नोंदणी करून एक सुरक्षित पासवर्ड तयार करावा लागतो.
नोंदणी प्रक्रियेत पुढील महत्त्वाचा टप्पा म्हणजे “Register as Farmer”; या पर्यायाचा वापर करून शेतकरी म्हणून नोंदणी करणे. या टप्प्यावर शेतकऱ्यांना त्यांची संपूर्ण वैयक्तिक माहिती, शेतीविषयक तपशील, आणि इतर आवश्यक माहिती भरावी लागते. विशेष महत्त्वाचे म्हणजे सर्व आवश्यक कागदपत्रांची स्कॅन कॉपी अपलोड करणे आवश्यक असते. यामध्ये जमीन धारणेचे दाखले, 7/12 उतारा, आधार कार्ड, बँक पासबुक यांसारख्या महत्त्वाच्या दस्तऐवजांचा समावेश असतो.
शेतकरी ओळखपत्राचे महत्त्व; केवळ योजनांच्या लाभापुरते मर्यादित नाही. हे ओळखपत्र शेतकऱ्यांना विविध बँकिंग सुविधा, कृषी कर्ज, पीक विमा यांसारख्या सेवा सहज मिळवण्यास मदत करते. शिवाय, या ओळखपत्रामुळे शेतकऱ्यांची माहिती डिजिटल स्वरूपात सुरक्षित राहते आणि आवश्यक तेव्हा सहज उपलब्ध होते.
शेतकरी ओळखपत्र योजनेमुळे शेतकऱ्यांना अनेक फायदे; होतात. सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे यामुळे सरकारी योजनांचे लाभ थेट शेतकऱ्यांपर्यंत पोहोचतात आणि मध्यस्थांची गरज कमी होते. दुसरे म्हणजे, एकदा ओळखपत्र मिळाल्यानंतर विविध कार्यालयांमध्ये वारंवार कागदपत्रे सादर करण्याची गरज पडत नाही. तिसरे, या ओळखपत्रामुळे शेतकऱ्यांची डिजिटल उपस्थिती वाढते, ज्यामुळे त्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाचा लाभ घेणे सोपे जाते.
शेतकरी ओळखपत्र योजना ही खरंतर शेती क्षेत्राच्या आधुनिकीकरणाचा एक महत्त्वाचा टप्पा आहे.
या योजनेमुळे शेतकऱ्यांची माहिती एका व्यवस्थित डेटाबेसमध्ये जतन होते, ज्यामुळे भविष्यात धोरणे आखताना आणि योजना राबवताना या माहितीचा उपयोग होऊ शकतो. शिवाय, या डिजिटल व्यवस्थेमुळे शेतकऱ्यांना विविध ऑनलाइन सेवा सहज उपलब्ध होतात.
शेतकरी ओळखपत्र ही योजना शेतकऱ्यांच्या सक्षमीकरणाच्या दिशेने टाकलेले एक महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. या योजनेमुळे शेतकऱ्यांना विविध सरकारी योजनांचा लाभ सहज मिळू शकतो, त्यांची डिजिटल ओळख प्रस्थापित होते, आणि शेती क्षेत्राच्या आधुनिकीकरणाला चालना मिळते. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा लाभ घ्यावा आणि आपले ओळखपत्र त्वरित काढून घ्यावे, जेणेकरून ते विविध सरकारी योजनांचे लाभार्थी होऊ शकतील आणि डिजिटल युगात सक्रिय सहभागी बनू शकतील.
