IMD today weather News २०२४ च्या अखेरच्या टप्प्यात महाराष्ट्रासह संपूर्ण देशात हवामान बदलाचा विलक्षण अनुभव येत आहे. विशेषतः डिसेंबर महिन्याच्या उत्तरार्धात महाराष्ट्रात झालेल्या अनपेक्षित पावसाने नागरिकांच्या दैनंदिन जीवनावर परिणाम केला आहे. या अचानक आलेल्या पावसामागे दक्षिण किनारपट्टी क्षेत्रावरील कमी दाबाची प्रणाली आणि उत्तरेकडून येणाऱ्या शीतलहरींच्या वेगात झालेली मंदता ही प्रमुख कारणे आहेत.
महाराष्ट्रासह देशभरात हवामान बदलाचा प्रभाव
३१ डिसेंबर २०२४ रोजी, वर्षाच्या शेवटच्या दिवशी, राज्यावरील पावसाचे सावट दूर होताना दिसत आहे. हवामान विभागाच्या अहवालानुसार, पुढील २४ तासांमध्ये राज्यावरून अवकाळी पावसाचे ढग पूर्णपणे निघून जातील. मात्र याच वेळी विदर्भ, मध्य महाराष्ट्र आणि उत्तर महाराष्ट्रात थंडीचा कडाका वाढण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. विशेष म्हणजे किनारपट्टी भागात मात्र तापमानात वाढ होण्याची चिन्हे आहेत.
गेल्या काही दिवसांत राज्यात अनेक ठिकाणी गारपीटसदृश पाऊस पडला. या पावसानंतर आता विदर्भ विभागात तापमानात लक्षणीय घट होण्याची शक्यता आहे. हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार या भागात तापमान २ ते ३ अंशांनी घटू शकते. दुसरीकडे, कोकण आणि पश्चिम महाराष्ट्रात मात्र दिवसा उष्णतेचा अनुभव येणार असून, सायंकाळी तापमानात घट होण्याची शक्यता आहे.
राज्यातील घाट परिसरात पहाटेच्या वेळी दाट धुक्याची स्थिती राहण्याचा अंदाज वर्तवण्यात आला आहे. तापमानाच्या दृष्टीने पाहता, राज्यात धुळे येथे किमान तापमान ९ ते १० अंश सेल्सिअस, तर रत्नागिरी येथे कमाल तापमान ३६ अंश सेल्सिअस नोंदवले जाण्याची शक्यता आहे.
देशाच्या उत्तर भागात मात्र थंडीचा प्रकोप अधिक तीव्र आहे. जम्मू-काश्मीर, हिमाचल प्रदेश आणि उत्तराखंड या राज्यांतील पर्वतीय भागात मोठ्या प्रमाणात हिमवृष्टी होत आहे. या हिमवृष्टीचा थेट परिणाम देशाच्या मध्य भागावर होत असून, मध्य प्रदेश, राजस्थान आणि गुजरात या राज्यांमध्ये थंडीची तीव्रता वाढत आहे.
भारतीय हवामान विभागाच्या (आयएमडी) माहितीनुसार, २०२५ च्या सुरुवातीला थंडीचा जोर कायम राहणार आहे. विशेषतः ४ जानेवारी २०२५ रोजी नवीन पश्चिमी झंझावात सक्रिय होण्याची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे. या झंझावातामुळे देशाच्या मैदानी भागात पाऊस, तर पर्वतीय भागात हिमवृष्टी होण्याची शक्यता आहे.
हवामान बदलाच्या या चक्रात शेतीक्षेत्रावर विपरीत परिणाम होण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे. अवकाळी पाऊस आणि तापमानातील अचानक बदल यामुळे रब्बी हंगामातील पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान होण्याची शक्यता आहे. विशेषतः गहू, हरभरा, जवस यासारख्या पिकांवर याचा विपरीत परिणाम होऊ शकतो.
या हवामान बदलाचा सार्वजनिक आरोग्यावरही परिणाम होत आहे. तापमानातील अचानक चढउतार आणि धुक्याची स्थिती यामुळे श्वसनविकारांचे प्रमाण वाढण्याची शक्यता असते. विशेषतः वृद्ध व्यक्ती, लहान मुले आणि दमा, न्युमोनिया यासारख्या आजारांनी ग्रस्त असलेल्या व्यक्तींनी विशेष काळजी घेणे आवश्यक आहे.
वाहतूक व्यवस्थेवरही या हवामान बदलाचा परिणाम होत आहे. विशेषतः पहाटेच्या वेळी घाट परिसरात येणारे दाट धुके वाहतुकीस अडथळा ठरू शकते. त्यामुळे वाहन चालकांनी विशेष सतर्कता बाळगणे गरजेचे आहे.
हवामान तज्ज्ञांच्या मते, हा हवामान बदल हे जागतिक तापमानवाढीचे एक लक्षण आहे. विशेषतः हिवाळ्यात अशा प्रकारचे अनपेक्षित बदल होणे हे चिंतेचे कारण आहे. त्यामुळे पर्यावरण संरक्षणासाठी जनजागृती आणि प्रत्यक्ष कृती करणे आवश्यक आहे.
नागरिकांनी या काळात विशेष खबरदारी घ्यावी, असे आवाहन प्रशासनाकडून करण्यात येत आहे. थंड हवामानात उबदार कपडे वापरणे, योग्य आहार घेणे आणि पुरेशी विश्रांती घेणे महत्त्वाचे आहे. तसेच शेतकऱ्यांनी पिकांचे नुकसान टाळण्यासाठी योग्य ती खबरदारी घ्यावी आणि हवामान विभागाच्या सूचनांचे पालन करावे.
अशा प्रकारे, २०२४ चा शेवट आणि २०२५ ची सुरुवात हवामान बदलाच्या छायेत होत असली, तरी योग्य ती काळजी घेतल्यास या काळातील आव्हाने यशस्वीपणे पेलता येतील, असा विश्वास व्यक्त केला जात आहे.
