Kisan Credit Card भारतीय अर्थव्यवस्थेचा कणा असलेल्या शेतकरी बांधवांसाठी किसान क्रेडिट कार्ड योजना ही एक महत्वपूर्ण आर्थिक साधन ठरली आहे. 1998 मध्ये भारत सरकार, नाबार्ड आणि रिझर्व्ह बँक ऑफ इंडिया यांच्या संयुक्त प्रयत्नांतून सुरू झालेली ही योजना शेतकऱ्यांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाचे एक प्रभावी माध्यम बनली आहे.
क्रेडिट कार्ड म्हणजे बँकेकडून दिली जाणारी एक विशेष सुविधा आहे, जिथे बँक ग्राहकाला काही मर्यादेपर्यंत कर्ज देते. या कर्जाचा वापर करून ग्राहक विविध खरेदी किंवा पेमेंट करू शकतो आणि नंतर ठराविक कालावधीत व्याजासह ही रक्कम बँकेला परत करतो. किसान क्रेडिट कार्ड हे याच तत्वावर आधारित आहे, परंतु ते विशेषत: शेतकऱ्यांच्या गरजा लक्षात घेऊन तयार करण्यात आले आहे.
योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये आणि फायदे:
या योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना अत्यंत कमी व्याजदरात, म्हणजेच केवळ 4% दराने 3 लाख रुपयांपर्यंत कर्ज उपलब्ध करून दिले जाते. विशेष म्हणजे, जर शेतकऱ्याने 5 वर्षांच्या कालावधीत वेळेवर कर्जाची परतफेड केली, तर त्याला 2% व्याजदराची अतिरिक्त सवलत मिळते. यामुळे प्रत्यक्षात कर्जाचा व्याजदर अत्यंत कमी होतो.
कर्जाचा वापर शेतकरी विविध कारणांसाठी करू शकतात:
- शेतीसाठी आवश्यक साहित्य खरेदी
- पिकांची लागवड आणि देखभाल
- पशुपालन, कुक्कुटपालन, मत्स्यपालन यासारखे पूरक व्यवसाय
- शेती यंत्रसामग्री खरेदी
- कुटुंबाच्या शैक्षणिक आणि वैद्यकीय गरजा
विमा संरक्षण: योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना अपघात विमा संरक्षणही दिले जाते. अपघाती मृत्यू झाल्यास 50,000 रुपयांपर्यंत आणि इतर जोखमींसाठी 25,000 रुपयांपर्यंत विमा संरक्षण मिळते. याकरिता शेतकऱ्यांना केवळ 5 रुपये प्रीमियम भरावा लागतो, उर्वरित 10 रुपये बँक भरते.
पात्रता
- वय 18 ते 70 वर्षे
- स्वतःच्या मालकीची शेती (किमान 1 एकर)
- पीएम किसान सन्मान निधी योजनेचे लाभार्थी
- मच्छीमार, पशुपालक यांनाही पात्रता
आवश्यक कागदपत्रे: योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील कागदपत्रे आवश्यक आहेत:
- ओळखपत्र (आधार कार्ड/पॅन कार्ड/मतदान कार्ड)
- पत्त्याचा पुरावा
- 7/12 उतारा किंवा 8-अ
- पासपोर्ट साईज फोटो
- बँक पासबुक
- शपथपत्र (इतर बँकेत कर्ज नसल्याबाबत)
अर्ज प्रक्रिया: शेतकरी ऑनलाइन किंवा ऑफलाइन पद्धतीने अर्ज करू शकतात. ऑनलाइन अर्जासाठी www.pmkisan.gov.in या संकेतस्थळावर भेट देऊन अर्ज करता येतो. ऑफलाइन पद्धतीत जवळच्या सरकारी बँकेत जाऊन अर्ज करता येतो. सर्व आवश्यक कागदपत्रांसह अर्ज सादर केल्यानंतर साधारणपणे 15 दिवसांत क्रेडिट कार्ड मिळते.
महत्वाचे मुद्दे:
- कर्जाची मर्यादा वाढवण्यासाठी किंवा बंद कार्ड पुन्हा सुरू करण्यासाठी बँकेत विनंती करता येते
- अधिक माहितीसाठी टोल फ्री क्रमांक 011-24300606 वर संपर्क साधता येतो
- देशातील सर्व प्रमुख सरकारी आणि खाजगी बँका ही योजना राबवतात
किसान क्रेडिट कार्ड योजना ही शेतकऱ्यांसाठी एक वरदान ठरली आहे. कमी व्याजदरात कर्ज, विमा संरक्षण आणि इतर सुविधा यामुळे शेतकऱ्यांना आर्थिक सुरक्षितता मिळाली आहे. या योजनेमुळे सावकारांच्या चक्रव्यूहातून बाहेर पडण्यास मदत झाली असून, शेतकऱ्यांचे जीवनमान सुधारण्यास हातभार लागला आहे. शेतकऱ्यांनी या योजनेचा जास्तीत जास्त लाभ घ्यावा आणि आपल्या शेतीचा विकास साधावा, असे आवाहन सरकारकडून करण्यात येत आहे.
