maharastra Rain allrt विदर्भातील अवकाळी पावसाचा तडाखा: शेतकऱ्यांच्या चिंतेत वाढगेल्या काही दिवसांपासून विदर्भात अवकाळी पावसाचा कहर सुरू आहे. काल अनेक भागांमध्ये मेघगर्जनेसह जोरदार पाऊस आणि गारपीट झाली, तर आजही हवामान विभागाने विजांच्या कडकडाटासह पावसाची शक्यता वर्तवली आहे. या अवकाळी पावसामुळे शेतकरी वर्ग हवालदिल झाला असून, पिकांचे मोठ्या प्रमाणावर नुकसान होण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे.
हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, विदर्भातील अमरावती, अकोला, बुलढाणा, वाशीम, यवतमाळ आणि वर्धा या जिल्ह्यांमध्ये विजांच्या कडकडाटासह मध्यम ते जोरदार पावसाची शक्यता आहे. या पावसामुळे रब्बी हंगामातील पिके धोक्यात आली असून, शेतकऱ्यांच्या चिंतेत भर पडली आहे.
गेल्या 24 तासांत झालेल्या पावसाचा आढावा घेता, विदर्भातील अनेक भागांत सरासरी 15 ते 20 मिलिमीटर पाऊस नोंदवला गेला. काही ठिकाणी गारपिटीमुळे गहू, हरभरा आणि ज्वारी यासारख्या पिकांचे मोठ्या प्रमाणात नुकसान झाले आहे. विशेषतः अमरावती जिल्ह्यातील चांदूर रेल्वे, मोर्शी आणि अचलपूर तालुक्यात गारपिटीचा सर्वाधिक फटका बसला आहे.
हवामान बदलाचा परिणाम जागतिक तापमानवाढ आणि हवामान बदलाचा थेट परिणाम आपल्याला अशा अवकाळी पावसाच्या रूपाने दिसत आहे. नैसर्गिक हवामान चक्राला बसलेला हा धक्का शेतीव्यवसायासाठी मोठे आव्हान ठरत आहे. पारंपरिक शेती पद्धतीवर अवलंबून असलेल्या शेतकऱ्यांना या बदलत्या हवामानाशी जुळवून घेणे कठीण जात आहे.
शेतकऱ्यांचे होणारे नुकसान अवकाळी पावसामुळे शेतकऱ्यांचे दुहेरी नुकसान होत आहे. एका बाजूला पिकांचे थेट नुकसान होत असताना, दुसऱ्या बाजूला बाजारपेठेतील किंमतींवर याचा विपरीत परिणाम होत आहे. गारपिटीमुळे पिकांची पाने फाटणे, फळे खराब होणे आणि शेंगा गळून पडणे अशा समस्यांना शेतकऱ्यांना सामोरे जावे लागत आहे.
प्रशासनाची भूमिका स्थानिक प्रशासनाने नुकसानग्रस्त भागांची पाहणी सुरू केली असून, पंचनामे करण्याचे काम युद्धपातळीवर सुरू आहे. जिल्हाधिकारी कार्यालयाने सर्व तहसीलदारांना तात्काळ नुकसानीचा अहवाल सादर करण्याच्या सूचना दिल्या आहेत. नुकसानग्रस्त शेतकऱ्यांना लवकरात लवकर मदत मिळावी यासाठी प्रयत्न केले जात आहेत.
उपाययोजना आणि सावधगिरीचे उपाय हवामान विभागाने दिलेल्या अंदाजानुसार, शेतकऱ्यांनी काही सावधगिरीचे उपाय अवलंबणे गरजेचे आहे:
- काढणीस तयार असलेली पिके त्वरित काढून सुरक्षित ठिकाणी साठवणूक करावी.
- उभ्या पिकांना आधार देऊन वाऱ्यापासून संरक्षण करावे.
- फळबागांमध्ये गारपिटीपासून संरक्षणासाठी जाळ्या लावाव्यात.
- शेतातील अतिरिक्त पाणी वाहून जाण्यासाठी योग्य व्यवस्था करावी.
दीर्घकालीन उपाययोजनांची गरज अवकाळी पावसाच्या समस्येवर मात करण्यासाठी दीर्घकालीन उपाययोजना आखणे गरजेचे आहे. यामध्ये प्रामुख्याने:
- हवामान अंदाज वेळीच मिळण्यासाठी प्रगत यंत्रणा उभारणे
- पीक विमा योजनांची व्याप्ती वाढवणे
- हवामान बदलास अनुकूल पीक पद्धतींचा अवलंब करणे
- सूक्ष्म सिंचन पद्धतींचा वापर वाढवणे
- शेतकऱ्यांना आधुनिक तंत्रज्ञानाचे प्रशिक्षण देणे
भविष्यातील आव्हाने हवामान बदलाचा वाढता प्रभाव लक्षात घेता, भविष्यात अशा अवकाळी पावसाच्या घटना वाढण्याची शक्यता नाकारता येत नाही. त्यामुळे शेतकऱ्यांना या नवीन वास्तवाशी जुळवून घेण्यासाठी सज्ज राहावे लागेल. शासन, कृषी विभाग आणि हवामान तज्ज्ञांनी एकत्रित येऊन योग्य धोरणे आखणे गरजेचे आहे.
शेवटचा शब्द विदर्भातील सद्यःस्थितीतील अवकाळी पाऊस हे हवामान बदलाचे एक गंभीर लक्षण आहे. या समस्येवर मात करण्यासाठी सर्व स्तरांवर प्रयत्न होणे आवश्यक आहे. शेतकऱ्यांना या नैसर्गिक आपत्तीपासून वाचवण्यासाठी तात्काळ आणि दीर्घकालीन उपाययोजना राबवणे गरजेचे आहे. केवळ नुकसान भरपाई देऊन भागणार नाही, तर भविष्यात अशा घटना टाळण्यासाठी किंवा त्यांचा प्रभाव कमी करण्यासाठी ठोस पावले उचलणे आवश्यक आहे.