Pink E Rickshaw Yojana; महाराष्ट्र राज्याच्या महिला व बालविकास विभागाने महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी एक महत्त्वाकांक्षी पाऊल उचलले आहे. राज्य सरकारने नुकतीच पिंक ई-रिक्षा योजना जाहीर केली असून, या योजनेद्वारे राज्यातील महिलांना स्वावलंबी बनवण्याचा महत्त्वपूर्ण प्रयत्न केला जात आहे. या योजनेअंतर्गत पाच हजार महिलांना ई-रिक्षा वाटप करण्यात येणार असून, यामुळे महिलांना रोजगाराची संधी तर मिळणारच आहे, शिवाय शहरी भागातील महिला प्रवाशांनाही सुरक्षित प्रवासाची सोय उपलब्ध होणार आहे.
महिला व बालविकास मंत्री अदिती तटकरे यांनी या योजनेची घोषणा करताना सांगितले की, महाराष्ट्रातील माता-भगिनींना सन्मानजनक रोजगाराची संधी मिळावी, यासाठी सरकार कटिबद्ध आहे. त्यांनी या योजनेची अंमलबजावणी नियोजनबद्ध पद्धतीने करण्याचे आदेश विभागाला दिले आहेत
या योजनेमागे तीन प्रमुख उद्दिष्टे; महिलांना स्वयंरोजगाराची संधी उपलब्ध करून देणे, त्यांचे आर्थिक व सामाजिक सक्षमीकरण करणे आणि महिला प्रवाशांसाठी सुरक्षित वाहतूक व्यवस्था निर्माण करणे.
वाढत्या शहरीकरणाच्या काळात सार्वजनिक वाहतुकीची गरज दिवसेंदिवस वाढत आहे. अशा परिस्थितीत ई-रिक्षा हा एक महत्त्वपूर्ण पर्याय ठरू शकतो. विशेषतः लहान अंतरावरील प्रवासासाठी ई-रिक्षा अत्यंत सोयीस्कर आहे. या पार्श्वभूमीवर महिलांसाठी राबवली जाणारी पिंक ई-रिक्षा योजना दुहेरी फायदा करणारी ठरणार आहे. एका बाजूला महिलांना रोजगाराची संधी मिळणार आहे, तर दुसऱ्या बाजूला महिला प्रवाशांना सुरक्षित प्रवासाचा पर्याय उपलब्ध होणार आहे.
पिंक ई-रिक्षा योजनेचे सर्वांत महत्त्वाचे वैशिष्ट्य; म्हणजे ती पर्यावरणपूरक आहे. पेट्रोल-डिझेलवर चालणाऱ्या वाहनांमुळे होणारे प्रदूषण टाळण्यासाठी विद्युत वाहनांचा वापर महत्त्वाचा ठरतो. या दृष्टीने पिंक ई-रिक्षा योजना पर्यावरण संरक्षणालाही हातभार लावणार आहे. शिवाय, विद्युत वाहने चालवण्याचा खर्चही कमी असल्याने महिलांना चांगले उत्पन्न मिळू शकेल.
महिला सक्षमीकरणाच्या दृष्टीने या योजनेचे महत्त्व; अनन्यसाधारण आहे. आजही अनेक महिला आर्थिकदृष्ट्या पूर्णपणे स्वावलंबी नाहीत. कुटुंबाच्या उत्पन्नात त्यांचा सहभाग वाढवणे आवश्यक आहे. पिंक ई-रिक्षा योजनेमुळे महिलांना स्वतःचा व्यवसाय सुरू करता येईल. यामुळे त्या आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी होतील. शिवाय, या व्यवसायातून त्यांना नियमित व निश्चित उत्पन्न मिळू शकेल. महिलांच्या आर्थिक सक्षमीकरणाबरोबरच त्यांचे सामाजिक सक्षमीकरणही या योजनेमुळे होईल.
शहरी भागात महिलांच्या सुरक्षित प्रवासाचा प्रश्न नेहमीच चर्चेत असतो. रात्रीच्या वेळी महिलांना सुरक्षित प्रवासाची सोय उपलब्ध व्हावी, या दृष्टीने पिंक ई-रिक्षा योजना महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे. महिला चालक असलेल्या रिक्षामध्ये प्रवास करताना महिला प्रवाशांना अधिक सुरक्षितता वाटेल. शिवाय, या योजनेमुळे महिलांमध्ये आत्मविश्वास वाढेल आणि त्या सार्वजनिक क्षेत्रात अधिक सक्रियपणे सहभागी होतील.
या योजनेची अंमलबजावणी; करताना काही महत्त्वाच्या बाबींकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे. महिलांना ई-रिक्षा चालवण्याचे प्रशिक्षण देणे, त्यांना वाहन चालवण्याचा परवाना मिळवून देणे, वाहनांची देखभाल व दुरुस्ती याबाबत मार्गदर्शन करणे या गोष्टी महत्त्वाच्या आहेत. शिवाय, या व्यवसायासाठी आवश्यक असलेल्या कागदपत्रांची पूर्तता करण्यासाठी महिलांना मदत करणे गरजेचे आहे. या सर्व बाबींसाठी सरकारने योग्य ते नियोजन केले आहे.
महाराष्ट्र सरकारची पिंक ई-रिक्षा योजना ही केवळ एक रोजगार योजना नाही, तर ती महिला सक्षमीकरणाची एक व्यापक योजना आहे. या योजनेमुळे महिलांना स्वावलंबी बनण्याची संधी मिळणार आहे. शिवाय, या योजनेमुळे शहरी वाहतूक व्यवस्थेत महिलांचा सहभाग वाढेल आणि महिला प्रवाशांना सुरक्षित प्रवासाचा पर्याय उपलब्ध होईल. पर्यावरणपूरक वाहतुकीला चालना मिळेल. थोडक्यात, ही योजना अनेक दृष्टींनी महत्त्वपूर्ण ठरणार आहे.
पिंक ई-रिक्षा योजनेच्या माध्यमातून महाराष्ट्र सरकारने महिला सक्षमीकरणाच्या दिशेने एक महत्त्वपूर्ण पाऊल उचलले आहे. या योजनेची यशस्वी अंमलबजावणी झाल्यास महिलांच्या सक्षमीकरणाला नक्कीच चालना मिळेल. शिवाय, या योजनेमुळे शहरी वाहतूक व्यवस्थेत सकारात्मक बदल होईल आणि महिलांच्या सुरक्षिततेचा प्रश्नही सुटू शकेल. त्यामुळे ही योजना सर्व दृष्टींनी स्वागतार्ह आहे.