PM Surya Ghar Yojana; आधुनिक युगात वीज ही मानवी जीवनाची मूलभूत गरज बनली आहे. परंतु वाढत्या महागाईमुळे सर्वसामान्य नागरिकांना वीज बिलाचा भार सहन करणे कठीण होत आहे. याच पार्श्वभूमीवर केंद्र सरकारने एक महत्त्वाकांक्षी योजना सुरू केली आहे – “पीएम सूर्यघर योजना”. या योजनेच्या माध्यमातून देशातील प्रत्येक घरात सौर ऊर्जेद्वारे वीज निर्मिती करण्याचे उद्दिष्ट ठेवले आहे.
सौर ऊर्जा म्हणजेच स्वच्छ ऊर्जा;. पारंपरिक वीज निर्मितीमध्ये मोठ्या प्रमाणात कार्बन उत्सर्जन होते, ज्यामुळे पर्यावरणाचे नुकसान होते. याउलट, सौर ऊर्जा ही नैसर्गिक आणि अक्षय स्रोतांपासून मिळते. सरकारी आकडेवारीनुसार, एका घरात सोलर पॅनेल बसविल्यास वार्षिक सुमारे 4 ते 5 टन कार्बन उत्सर्जन कमी होऊ शकते. म्हणूनच पर्यावरण संरक्षणाच्या दृष्टीने ही योजना अत्यंत महत्त्वाची ठरते.
पीएम सूर्यघर योजनेअंतर्गत सरकार नागरिकांना 40 ते 90 टक्के पर्यंत अनुदान; ग्रामीण भागातील नागरिक आणि शेतकऱ्यांना या योजनेचा मोठा फायदा होणार आहे. घरगुती वापरासाठी तसेच शेती सिंचनासाठी आवश्यक असणारी वीज सौर ऊर्जेद्वारे मिळवता येईल. यामुळे शेतकऱ्यांचा डीझेल पंपावरील खर्च वाचेल आणि सर्वसामान्य कुटुंबांना दरमहा 1000 ते 3000 रुपयांची बचत होईल.
या योजनेचा लाभ घेण्यासाठी काही पात्रता; ठरवून देण्यात आले आहेत. सर्वप्रथम, अर्जदाराकडे स्वतःची किंवा भाड्याची जागा असणे आवश्यक आहे. सोलर पॅनेल बसवण्यासाठी छतावर पुरेशी जागा उपलब्ध असली पाहिजे. अर्जदाराचा सिबिल स्कोअर 680 पेक्षा जास्त असावा. 3 किलोवॅट पर्यंतच्या सोलर पॅनेलसाठी कोणतीही उत्पन्न मर्यादा नाही, परंतु 3 ते 10 किलोवॅटसाठी किमान वार्षिक उत्पन्न 3 लाख रुपये असणे आवश्यक आहे.
अर्ज करण्यासाठी आवश्यक कागदपत्रांमध्ये ओळखपत्र (आधार कार्ड/पॅन कार्ड), रहिवासी दाखला, उत्पन्नाचा दाखला, वीज बिल, बँक खात्याचे विवरण यांचा समावेश आहे. भाड्याच्या जागेवर सोलर पॅनेल बसवायचे असल्यास करारनामा सादर करावा लागेल.
ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी www.pmsuryaghar.gov.in या अधिकृत संकेतस्थळावर भेट द्यावी. येथे “रूफटॉप सोलर साठी अर्ज करा” या पर्यायावर क्लिक करून नोंदणी करावी. आवश्यक माहिती भरून कागदपत्रे अपलोड करावीत. तांत्रिक तपासणीनंतर मान्यता मिळाल्यावर अधिकृत विक्रेत्याची निवड करून पुढील प्रक्रिया पूर्ण करता येईल.
या योजनेचे अनेक दीर्घकालीन फायदे; सोलर पॅनेल सुमारे 25-30 वर्षे टिकतात आणि त्यांची देखभाल करणे सोपे असते. नैसर्गिक आपत्तीच्या वेळीही वीज पुरवठा खंडित होण्याची शक्यता कमी असते. शिवाय, सौर ऊर्जा क्षेत्रात अनेक रोजगाराच्या संधी निर्माण होत आहेत. सोलर पॅनेल तंत्रज्ञ, विक्रेते, तांत्रिक प्रशिक्षक, देखभाल कर्मचारी अशा विविध पदांवर नोकऱ्या उपलब्ध होत आहेत.
तथापि, या योजनेचा लाभ घेताना काही महत्त्वाच्या बाबी लक्षात ठेवाव्यात. सर्वप्रथम तज्ज्ञांचा सल्ला घ्यावा. केवळ सरकारमान्य विक्रेत्यांकडूनच सेवा घ्यावी. अर्जासोबतची सर्व कागदपत्रे योग्य असल्याची खात्री करावी. नियमित देखभाल आणि दुरुस्तीची व्यवस्था करावी. अधिकृत वीज कनेक्शन आणि मीटरची व्यवस्था असावी.
पीएम सूर्यघर योजना ही भारताच्या ऊर्जा स्वावलंबनाच्या दिशेने टाकलेले महत्त्वपूर्ण पाऊल आहे. ही योजना सर्वसामान्य नागरिकांना स्वच्छ ऊर्जेचा लाभ देण्याबरोबरच पर्यावरण संरक्षणात मोलाचे योगदान देत आहे. वीज बिलात बचत, प्रदूषण नियंत्रण आणि रोजगार निर्मिती या तिहेरी फायद्यांमुळे ही योजना भविष्यातील ऊर्जा क्षेत्राचा चेहरामोहरा बदलण्यास मदत करेल. सर्वसामान्य नागरिकांनी या योजनेचा जास्तीत जास्त लाभ घ्यावा आणि स्वच्छ ऊर्जेच्या या महत्त्वपूर्ण उपक्रमात सहभागी व्हावे.
