Temperatures rise; महाराष्ट्राच्या हवामानात सध्या विलक्षण बदल अनुभवायला मिळत आहेत. एका बाजूला थंडीचा कडाका ओसरत असताना दुसऱ्या बाजूला उन्हाचा तडाखा वाढत असल्याचे चित्र पाहायला मिळत आहे. विशेषतः फेब्रुवारी महिन्याच्या सुरुवातीलाच हवामानाचा हा विचित्र खेळ सुरू झाला आहे, ज्यामुळे नागरिकांना एकाच दिवसात विविध ऋतूंचा अनुभव येत आहे.
हवामान विभागाच्या अहवालानुसार, फेब्रुवारी महिन्याच्या पहिल्या आठवड्यातच उष्णतेची चाहूल लागली आहे. पहाटे आणि रात्रीच्या वेळी गारव्याचा अनुभव येत असला, तरी दुपारच्या वेळी मात्र उन्हाचा चटका जाणवत आहे. या बदलत्या वातावरणामुळे राज्यातील विविध भागांमध्ये तापमानाच्या पातळीत लक्षणीय चढउतार होत आहे. विशेष म्हणजे ३ फेब्रुवारीपासून राज्यात वेस्टर्न डिस्टर्बन्स सक्रिय झाल्याने काही भागांत हलक्या पावसाची शक्यताही वर्तवण्यात आली आहे.
मुंबई महानगराच्या बाबतीत मात्र आगळेच चित्र पाहायला मिळत आहे. राज्याच्या या आर्थिक राजधानीत सकाळच्या वेळी ‘सुपरकूल’ वातावरणाचा अनुभव येत आहे. शहराचे किमान तापमान १६ अंशांपर्यंत खाली आले असून, येत्या दिवसांत यात आणखी घसरण होण्याची शक्यता व्यक्त करण्यात आली आहे. हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, मंगळवारी यंदाच्या हंगामातील सर्वात कमी तापमानाची नोंद होण्याची शक्यता आहे, जेव्हा किमान तापमान १३ अंशांपर्यंत खाली जाऊ शकते.
मुंबई शहर आणि उपनगरांमध्ये गेल्या काही दिवसांपासून सकाळच्या वेळी आल्हाददायक वातावरण अनुभवायला मिळत आहे. किमान तापमान २० अंशांच्या खाली नोंदवले जात असून, उत्तरेकडून येणाऱ्या वाऱ्यांमुळे थंडीची जाणीव अधिक तीव्र होत आहे. आकाश निरभ्र असल्याने शहरातील थंडीची तीव्रता वाढली आहे. रविवारी तर किमान आणि कमाल दोन्ही तापमानात घट नोंदवली गेली. सांताक्रुझमध्ये कमाल तापमान ३१.४ अंश तर किमान तापमान १६.६ अंश सेल्सिअस नोंदवले गेले. या दरम्यान हवेतील आर्द्रतेचे प्रमाण ३६ टक्के होते.
हवामान विभागाच्या अंदाजानुसार, मंगळवारी कमाल तापमान ३१ अंशांच्या आसपास राहणार असले तरी किमान तापमानात मात्र विक्रमी घट होण्याची शक्यता आहे. त्यानंतरचे दोन दिवसही थंडीची तीव्रता कायम राहण्याचा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे. मात्र या सर्व परिस्थितीत चिंतेची बाब म्हणजे शहर आणि उपनगरांतील हवेची गुणवत्ता. बहुतांश ठिकाणी हवेचा गुणवत्ता निर्देशांक चिंताजनक पातळीवर आहे. केवळ कुलाबा आणि बोरिवली या दोन ठिकाणीच चांगल्या हवेची नोंद झाली असून, येथील एक्यूआय अनुक्रमे ५६ आणि ९१ इतका आहे.
विदर्भाच्या बाबतीत; या भागातील तापमानात फारसा बदल झालेला नाही. संपूर्ण महाराष्ट्रात कोरडे हवामान कायम राहण्याचा अंदाज व्यक्त करण्यात आला आहे. गेल्या दोन दिवसांत थंडीत काहीशी वाढ झाली असली तरी, पहाटेच्या गारव्यानंतर दुपारच्या उन्हाचा चटका ही परिस्थिती कायम आहे. मराठवाड्यातील काही भागांत ढगाळ वातावरण पाहायला मिळत आहे.
या सर्व हवामान बदलांमागे अनेक कारणे असू शकतात. जागतिक तापमानवाढ, वातावरणातील बदल, औद्योगिकीकरणाचा वाढता प्रभाव यांसारख्या घटकांचा परिणाम हवामानावर होत असल्याचे तज्ज्ञ सांगतात. विशेषतः महानगरांमध्ये हवेची गुणवत्ता खालावत चालली आहे, ही चिंतेची बाब आहे. वाहनांची वाढती संख्या, बांधकाम क्षेत्रातील वाढती कामे, औद्योगिक क्षेत्रातून होणारे उत्सर्जन यांमुळे हवेची गुणवत्ता प्रभावित होत आहे.
थोडक्यात, महाराष्ट्राचे हवामान सध्या संक्रमण अवस्थेत आहे. एका बाजूला थंडीचा कडाका कायम असताना दुसऱ्या बाजूला उष्णतेची चाहूल लागली आहे. मुंबईसारख्या महानगरात सकाळच्या थंडीचा आनंद घेता येत असला तरी हवेच्या गुणवत्तेबाबत मात्र गांभीर्याने विचार करण्याची गरज आहे. पर्यावरण संरक्षणासाठी व्यक्तिगत आणि सामूहिक पातळीवर प्रयत्न करणे, हवेची गुणवत्ता सुधारण्यासाठी उपाययोजना करणे आवश्यक झाले आहे. कारण निसर्गाचा हा बदलता खेळ मानवी आरोग्यावर आणि दैनंदिन जीवनावर परिणाम करू शकतो.
