Weather News; महाराष्ट्रात सध्या हवामानाची स्थिती चिंताजनक वळण घेताना दिसत आहे. फेब्रुवारी महिन्याच्या सुरुवातीलाच तापमानाचा पारा 35 अंश सेल्सिअसच्या पुढे जाताना दिसत आहे, जे पुढील काळात आणखी वाढण्याची शक्यता वर्तवली जात आहे. विशेष चिंतेची बाब म्हणजे लोणावळा सारख्या थंड हवेच्या ठिकाणीही दिवसाचे तापमान 37.6 अंश सेल्सिअसपर्यंत पोहोचले आहे, जे या भागासाठी असामान्य आहे.
प्रख्यात हवामानतज्ज्ञ कृष्णानंद होसाळीकर यांनी नुकतेच सोशल मीडिया प्लॅटफॉर्म X वर केलेल्या विश्लेषणानुसार, पुणे जिल्ह्यातील बहुतांश भागांमध्ये मागील 24 तासांत तापमान 37 अंश सेल्सिअसच्या पुढे गेले होते. हे तापमान फेब्रुवारी महिन्यासाठी असामान्य असून, प्रत्यक्ष उन्हाळा सुरू होण्याआधीच अशी स्थिती निर्माण झाल्याने येणाऱ्या महिन्यांमध्ये परिस्थिती आणखी बिकट होण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे.
सध्याच्या हवामान स्थितीमागे अनेक कारणे आहेत. राजस्थानच्या नैऋत्य क्षेत्रात आणि त्याच्या आसपासच्या परिसरात चक्राकार वारे वाहत आहेत. उत्तर भारतात पश्चिमेकडून येणाऱ्या वाऱ्यांचा प्रभाव जाणवत आहे, ज्याचा थेट परिणाम महाराष्ट्राच्या हवामानावर होत आहे. या परिणामांमुळे राज्यात कमाल आणि किमान तापमानात मोठे चढउतार अनुभवास येत आहेत.
कोकण किनारपट्टीवरील परिस्थिती वेगळी आहे. या भागात दमट वातावरणात लक्षणीय वाढ झाली असून, त्यामुळे उष्मा अधिक तीव्रतेने जाणवत आहे. पश्चिम महाराष्ट्रात सकाळच्या वेळी गारठा जाणवत असला तरी दुपारच्या वेळी तापमानात मोठी वाढ होत आहे. हवामान विभागाने याबाबत स्पष्ट इशारा दिला असून, येत्या काळात ही स्थिती आणखी तीव्र होण्याची शक्यता व्यक्त केली आहे.
मुंबईच्या हवेच्या गुणवत्तेबाबत मात्र काही सकारात्मक बदल दिसून येत आहेत. मागील दोन महिन्यांपासून मुंबईच्या हवेचा दर्जा खालावलेला होता. मात्र आता वाढत्या तापमानामुळे आणि वाऱ्यांच्या बदलत्या स्वरूपामुळे हवेची गुणवत्ता हळूहळू सुधारताना दिसत आहे. काही भागांमध्ये हवेचा दर्जा समाधानकारक श्रेणीत नोंदवला गेला आहे, जे नागरिकांसाठी दिलासादायक आहे.
देशाच्या इतर भागांमध्येही हवामानाचे विविध पैलू पाहायला मिळत आहेत. मध्य भारतासह महाराष्ट्रात जेथे उन्हाचा कडाका वाढत आहे, तेथे उत्तर भारतात विरोधाभासात्मक स्थिती दिसून येत आहे. एका बाजूला कडाक्याची थंडी असताना दुपारच्या वेळी तापमानात वाढ होऊन सूर्यप्रकाश तेजस्वी असतो. पूर्वोत्तर भारतात मात्र वेगळेच चित्र आहे. सिक्कीम आणि पश्चिम बंगाल या राज्यांमध्ये पावसाची शक्यता वर्तवण्यात आली आहे.
केंद्रीय हवामान विभागाने 12 फेब्रुवारीपर्यंतच्या अंदाजात काश्मीरमध्ये पावसाची शक्यता वर्तवली आहे. विशेष म्हणजे जानेवारीच्या तुलनेत फेब्रुवारीच्या उर्वरित दिवसांमध्ये काश्मीरमधील तापमानात लक्षणीय वाढ अपेक्षित असल्याचे सांगण्यात येत आहे.
या सर्व परिस्थितीचा एकत्रित विचार करता, हवामान बदलाचे गंभीर परिणाम आपल्याला जाणवू लागले आहेत. विशेषतः महाराष्ट्रातील तापमानवाढ ही मोठी चिंतेची बाब ठरत आहे. फेब्रुवारी महिन्यातच जर तापमान 37 अंश सेल्सिअसच्या पुढे जात असेल, तर मार्च-एप्रिल महिन्यांत परिस्थिती किती बिकट होईल याची कल्पना करणे कठीण नाही.
या परिस्थितीचा सामना करण्यासाठी नागरिकांनी काही सावधगिरीचे उपाय अवलंबणे गरजेचे आहे. दुपारच्या वेळी शक्यतो बाहेर न पडणे, भरपूर पाणी पिणे, सूर्यप्रकाशापासून योग्य संरक्षण करणे अशा साध्या पण महत्त्वाच्या गोष्टींकडे लक्ष देणे आवश्यक आहे. त्याचबरोबर पर्यावरणाचे संरक्षण करणे, वृक्षारोपण वाढवणे यासारख्या दीर्घकालीन उपायांकडेही लक्ष देणे गरजेचे आहे.
हवामान बदलाच्या या काळात सरकारी यंत्रणा आणि हवामान विभागाकडून मिळणाऱ्या सूचनांचे काटेकोर पालन करणे महत्त्वाचे आहे. त्याचबरोबर नागरिकांनीही आपापल्या पातळीवर पर्यावरण संरक्षणासाठी प्रयत्न करणे काळाची गरज आहे. कारण हवामान बदलाचा सामना हा सामूहिक प्रयत्नांतूनच यशस्वी होऊ शकतो.